Inleiding en context
Het is maandagmorgen 12 april 2021, ik heb genoten van een weekend in Deventer, een prachtige stad! Maar nu weer naar de werkelijkheid van het ministerie van Justitie & Veiligheid, mijn werkgever. Vandaag een ´kennisparel´ over het anti-witwasbeleid binnen de Europese Unie. Hoewel er voor de hele EU geen solide betrouwbare cijfers zijn over de werkelijke hoeveelheid geld die bij verdachte financiële activiteiten wordt witgewassen, is het noodzakelijk om de opsporing en preventie van witwasactiviteiten en de confiscatie van criminele gelden in de EU te versterken. Dat gaat met name om te voorkomen dat die financiële middelen worden gebruikt voor de financiering van terrorisme en vormen van georganiseerde misdaad. Hoe werkt het voorkomen van witwassen van geld in de Europese Unie? Onderstaan schema maakt dat duidelijk.
Bron
Binder, Eckhart (March 2021). Anti-Money-Laundering Package 2021: Strengthening the framework. Brussels: European Parliament, European Parliamentary Research Service, 12 pp. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/662624/EPRS_BRI(2021)662624_EN.pdf
Summary
Over the past three decades, the European Union has constantly improved its framework to fight money laundering and terrorist financing. The focus of EU action has been on prevention, as well as the investigation and prosecution of such harmful practices. Despite these constant improvements, the existing framework still suffers from some shortcomings, e.g. uneven national transposition of the Anti-money-laundering Directive. At the same time, while not replacing national supervision, there is also a need for better supervision at EU level of sectors prone to money laundering activities. Finally, the investigative and prosecuting aspect could benefit from better coordination of national Financial Intelligence Units. In 2020, the European Commission therefore presented an action plan for a new single EU Anti[1]money-laundering system, outlining areas for future proposals that the European Commission will present as a package in spring 2021. The main areas of focus for this 2021 package will be (i) a proposal to transfer parts of the existing Anti-money-laundering Directive to a regulation, thereby directly applicable in the Member States, (ii) an EU level supervision with an EU-wide anti-money-laundering supervisory system, and (iii) a coordination and support mechanism for Member States’ Financial Intelligence Units.
Afsluitend
Het model dat het meest effectief lijkt te zijn om witwassen tegen te gaan binnen de EU is de gekozen rol voor het Europees Openbaar Ministerie (EOM) om samen als een “kameleon” te fungeren met nationale officieren van justitie. Het EOM is alleen verantwoordelijk voor financiële misdrijven tegen de EU-begroting. Dit maakt de agenda vrij klein. Maar uitbreidingen in de toekomst zijn mogelijk. De behoefte aan een Europese toezichthouder lijkt urgenter dan een EU Financial Intelligence Unit of een Europese politie. De Europese toezichthouder moet een autonoom orgaan zijn, voldoende gekwalificeerd personeel hebben en directe bevoegdheden hebben om sancties op te leggen. Het toezicht moet betrekking hebben op alle financiële instellingen. Niet-financiële instellingen moeten worden uitgesloten, omdat ze te divers van karakter zijn.
Om verschillende redenen lijkt het noodzakelijk om een Europese inlichtingeneenheid op te richten: na de corona epidemie zal online criminaliteit waarschijnlijk gaan toenemen. Belastingontduiking en witwassen zullen met deze groei mee gaan. Het ontbreekt de afzonderlijke Europese landen aan middelen om de opsporingswerkzaamheden adequaat uit te voeren en uit te rusten met dure ICT specialisten. De opsporing van witwassen in de lidstaten is niet voldoende in staat om met geavanceerde internetcriminaliteit om te gaan. Dat zou een Europese inlichtingeneenheid moeten zijn binnen de Europese Commissie of daarmee verbonden en levert intelligence voor de hele EU. Deze eenheid kan ook toezien op de kwaliteit van de data in de verschillende registers van juridische en economische eigendom. Bovendien kan de inlichtingeenheid de veranderingen in de EU kunnen bijhouden aangaande de relevante wetgeving van de lidstaten met betrekking tot het witwassen van geld en belastingontduiking. Misschien nog toekomstmuziek, maar de Europese Commissie heeft in ieder geval de ambities daartoe.