Inleiding en context
Ik wens jullie (opnieuw) allemaal een fijne werk (of rust)dag toe op deze donderdag 4 november 2021. Vandaag een bijgesloten ´kennisparel´ over de politiefunctie, dat is natuurlijk een groot onderwerp. Daarom heeft ons nationale adviesorgaan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) zich beperkt tot onderzoek naar de impact van twee maatschappelijke ontwikkelingen op die functie: toenemende privatisering van veiligheidstaken en de groeiende digitalisering van de samenleving. Over de verhouding en taakverdeling tussen de reguliere politie en die van de private beveiligingsindustrie is veel geschreven. Voor een overzicht rond die ontwikkeling in Nederland en daarbuiten wordt de geïnteresseerde lezer verwezen naar: https://www.researchgate.net/publication/301624595_De_opmars_van_de_private_veiligheidszorg_Een_nationaal_en_internationaal_perspectief Ook deze presentatie is in dat kader informatief: https://www.researchgate.net/publication/346212428_Public_and_private_crime_control_Collaboration_at_the_BENELUX_level
Naast het hoofdrapport heeft de WRR ook gekeken naar een aantal ons omringende landen en in kaart gebracht in hoeverre de wenselijkheid van een heroverweging van de politiefunctie daar onderwerp van aandacht is. Voor de vergelijking met andere landen hebben is gekeken naar Oostenrijk, Engeland en Wales, België en Noordrijn-Westfalen gekeken. Die rapporten zijn afzonderlijk te downloaden vanaf de onderstaande link die onder de bron is weergegeven. Een eerste vaststelling die het verkennend onderzoek oplevert, is dat private partijen niet meer weg te denken zijn uit het veiligheidslandschap, zowel in Nederland als in de ons omringende landen. Wel brengt toenemende privatisering zekere risico’s met zich mee met betrekking tot gelijke toegang voor burgers tot veiligheid, en potentiële afhankelijkheid van de politie van private partijen op het terrein van materieel, kennis en expertise.
Bron
Bijleveld, Catrien, Renze Salet, Alyt Damstra & David Stéfanovic (november 2021). Politiefunctie in een veranderende omgeving. Den Haag: Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid, 42 pp.
https://www.wrr.nl/publicaties/working-papers/2021/11/03/politiefunctie-in-een-veranderende-omgeving
Summary
Make the organization of the police function the subject of regular attention. In doing so, focus specifically on the influence of privatization and digitization, in addition to other relevant social developments. That is the core message of the Working Paper (WP) Police function in a changing environment published by the WRR. The central question in the WP is whether it is desirable to review the structure of the police function in the Netherlands. The answer to that question is yes. The authors have researched the impact of two social developments: the increasing privatization of security tasks and the growing digitization of society. A number of neighboring countries were also examined to investigate to what extent this theme is the subject of attention there.
Privatization
An initial finding from the exploratory study is that private parties have become an integral part of the security landscape, both in the Netherlands and in neighbouring countries. However, increasing privatization entails certain risks about equal access for citizens to security, the extent to which fundamental rights are guaranteed, and the potential dependence of the police on private parties in terms of equipment, knowledge and expertise. A shift in the security landscape towards citizen investigation raises questions about vigilantism and the extent to which some (groups of) citizens will be better able to enforce their rights than others. In addition, this development also requires further reflection on the role of the police and prosecution.
Digitalizing
The importance and role of internet platforms is also an important reason to take a closer look at the police function. In practice, the parties that manage these platforms also act as tracers and sanctioners. Their intervention can have a significant impact on the people involved. When it comes to the regulation of internet platforms, tackling cybercrime and the role of privatisation, it is important to also conduct this consultation in a European and international context.
of the major internet platforms.
Citizen investigation is another shift in the security landscape associated with risk, namely the risk of vigilantism: the phenomenon of citizens taking the law into their own hands. It is not inconceivable that some (groups of) citizens will be better able to enforce their rights than others. Citizen investigation also raises fundamental questions about the role of the police, which are not easy to answer, for example, whether the police should prefer to deal with these cases and whether this means that civilian investigation should be the priority of the police and the Public Prosecution Service (OM). In addition, the private sector also offers obvious opportunities for more effective security, for example, in the field of information exchange, but also because, given the increasing speed and volume with which criminal behaviour is committed on or via the internet, the police cannot do without private parties, such as the operators of the major internet platforms.
Afsluitend
De auteurs van bijgesloten ´kennisparel´ doen een drietal aanbevelingen, te weten:
- Maak als ministerie van Justitie en Veiligheid de inrichting van de politiefunctie onderwerp van aandacht, in een terugkerend ritme van (half )jaarlijks breed overleg, met het veld, met burgers, met wetenschap, banken, verzekeraars en het bedrijfsleven;
- Besteed in dat overleg aandacht aan de hier besproken trends van digitalisering en privatisering, maar stel de discussie ook open voor andere relevante maatschappelijke ontwikkelingen en verbind deze waar relevant met de hier besproken trends;
- Organiseer overleg op Europees of internationaal niveau, over de regulering van internetplatforms en in brede zin de aanpak van cybercriminaliteit, en over de rol van privatisering daarbij.
Dat klinkt allemaal mooi maar is m.i. toch een beetje mager. Naar mijn mening moet rekening worden gehouden met de volgende ontwikkelingen. De behoefte in de samenleving aan publieke en private veiligheidszorg zal verder doorzetten, maar zal ook een gedifferentieerd karakter hebben. Veilige buurten en veilige mobiliteit zijn blijkbaar te koop voor welgestelde inwoners. De private beveiligingsindustrie zal verregaand moderniseren door toepassing van nieuwe technieken (ICT, biometrie). Vooral de multinationals in de beveiligingsindustrie brengen geïntegreerde beveiligingssystemen voor gebouwen en particulieren op de markt tegen lage prijzen. Ook voor grotere objecten (winkelcentra, kantoorcomplexen, e.d.) worden in toenemende mate beveiligingssystemen ontwikkeld.
Het is voor de publieke sector zaak om zo objectief en pragmatisch mogelijk om te gaan met de kansen, uitdagingen en dreigingen die de private beveiligingsindustrie met zich meebrengt. Ten slotte is het in ieders belang te bepalen onder welke voorwaarden samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven zinvol gestalte kan krijgen. Een drietal vragen staat dan centraal. (1) Waar doen zich kansen voor om de private zorg te versterken in het gehele justitiedomein? (2) Waar vindt dat een begrenzing in datgene wat essentieel tot de publieke uitvoeringstaak moet worden gerekend? (3) Onder welke voorwaarden kan de samenwerking tussen private en publieke veiligheidszorg zinvol gestalte krijgen? Daarbij gaat het niet alleen om de juridische aspecten, maar in het bijzonder ook om de maatschappelijke consequenties.
Ondanks de dalende trend in de ontwikkeling van de criminaliteit onder de bevolking en bedrijfsleven blijkt de behoefte aan veiligheid alleen maar toe te nemen. Er is sprake van een ‘’veiligheidsparadox’’, veroorzaakt door de afnemende bereidheid om risico te lopen op slachtofferschap. Nieuwe consumenten zijn in staat om zelf hun veiligheid te kopen (welgestelde bejaarden, bewoners van zogenaamde ´gated communities´). Vanwege de toegenomen welvaart zijn nieuwe eigendomsverhoudingen ontstaan die omvangrijke beveiliging met zich mee brengen. Er is sprake van toegenomen preventiebereidheid en eigenbelang om risico’s te mijden. Er is daarnaast een zekere ‘’veiligheidscultuur’’ ontstaan door de reële dreiging van terrorisme en cybercriminaliteit. Het verplichtende karakter van wet- en regelgeving om een adequaat niveau van beveiliging te bereiken neemt toe. Het is dus zaak om objectief te bezien hoe de taakverdeling tussen de publieke en private veiligheidszorg in de komende jaren verder gestalte zal krijgen. Bijgesloten ´kennisparel´ kan in die discussie zeker een rol van betekenis spelen.
