Inleiding en context
Het is vandaag vrijdag 14 januari 2022. De laatste werkdag van de week, het weekeinde staat weer voor de deur. Geniet er allemaal van, met misschien wel een bezoek aan de horeca. Vandaag een ´extreme kennisparel´, het is er één over liquidaties in Nederland. Liquidaties, veelal gepleegd in de onderwereld van georganiseerde misdaad, zijn vaak een laatste middel om conflicten te beslechten. Hoewel, uit bijgesloten ´kennisparel´ blijkt dat het naast een ´uiterste middel´, liquidaties ook regelmatig worden uitgevoerd als element van wraak of intimidatie. Eén element komt wel sterk naar voren, de drugsindustrie in Nederland is de belangrijkste katalysator voor het plegen van liquidaties.
Het classificeren van een moord als een liquidatie is lastig. Sommige moorden worden vaak (te) snel een liquidatie genoemd. Daarnaast wordt een deel van de liquidaties niet opgelost en wordt dan ook niet als zodanig herkend. Een exact cijfer van het aantal liquidaties is dan ook moeilijk te geven. In bijgesloten ´kennisparel´, die trouwens internationaal uniek is voor wat betreft het beschreven fenomeen, wordt de best beschikbare schatter gegeven.
Hoewel dit verkennende onderzoek is gericht op kwalitatieve uitspraken over de aard van het fenomeen liquidaties, bevat het rapport ook een overzicht van het aantal liquidaties sinds 2000. Het aantal ‘geslaagde’ liquidaties in Nederland schommelt sinds het jaar 2000 gemiddeld tussen de twintig en dertig per jaar, maar is in de afgelopen jaren gedaald: naar achttien liquidaties in 2019 en verder dalend naar tien liquidaties in 2020. Vooral de daling in 2020 is opmerkelijk en laat een laagterecord zien. Sleutel-informanten wijzen voor mogelijke verklaringen naar het grote aantal aanhoudingen en de lopende strafzaken. De nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van excessief geweld die door sleutelinformanten worden gesignaleerd en in dit rapport centraal staan, komen niet tot uiting in de dalende cijfers van de laatste jaren. Het gaat dan ook om veranderingen in de aard van het verschijnsel, die zich niet goed laten uitdrukken in aantallen. Daar komt bij dat de gesignaleerde ontwikkelingen in dit rapport niet alleen betrekking op de afgelopen jaren (waarin het aantal liquidaties daalde), maar op de periode vanaf 2014.
Vermeldingswaardig is verder dat het aantal vergismoorden de afgelopen jaren niet is afgenomen. Zulke ‘vergissingen’ wijzen op fouten bij de uitvoering en op dodelijke slachtoffers die zelf geen onderdeel uitmaken van het criminele milieu. Van de tien liquidaties in 2020 is bij twee moorden geschoten op de verkeerde persoon. In 2018 waren er ook twee vergismoorden en in 2017 was sprake van één vergismoord. Tussen 2013 en 2016 waren er minimaal negen vergismoorden.
Bron
Gestel, Barbra & Ruud F. Kouwenberg (januari 2022). Tweede verkennende studie Liquidaties. Den Haag: Ministerie van Justitie & Veiligheid, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, 54 pp.
Summary
The past decade has seen a series of violent liquidations by criminals in the Netherlands. The WODC has carried out a second exploratory study into recent developments concerning this phenomenon. For this study, interviews were held with 21 police and justice officials from the investigative field and additional documents were consulted. The published report describes the findings and updates the picture from the 2017 exploratory study.
Although liquidations are not a new phenomenon in the Netherlands, a 2017 exploratory study by the WODC showed that the modus operandi of these killings is subject to change. The study revealed, among other things, that the availability of new groups of shooters and new means led to a number of stylistic changes. On the one hand, a process of professionalisation was observed in the preparation of liquidations, whereby new technological means were used. On the other hand, a rougher modus operandi was observed in the execution of liquidations, which was attributed to the wide availability of heavy firearms in the Netherlands and to the wide availability of new, inexperienced shooters. The central problem is: What recent developments are taking place concerning the liquidation phenomenon, according to key informants from the police and the judiciary? The background, motives, actors involved, and the execution (modus operandi) of liquidations were examined for recent developments. 1. Introduction 2. Definitions 3. Background and criminal context 4. Number of liquidations 5. Expansion of excessive use of force 6. Division of labour, control and consequences of new technology 7. Concluding remarks
Conflicts within the organised drugs trade generally still form the background to liquidations. However, this picture can be supplemented and qualified, for instance, based on new insights from hacked encrypted text messages sent within criminal networks. Suppose one looks at some of the liquidations that have taken place in the past decade. In that case, the assumption that liquidation is an ‘extreme’ means of settling conflicts between individuals or criminal groups no longer holds water. Investigators now emphasise the element of revenge and intimidation as the primary reason for liquidations. This violent action is taking place against the background of developments in the drugs market, with the continuing growth of the international cocaine trade in recent years.
The study’s central problem is as follows: What recent developments have occurred concerning the liquidation phenomenon, according to key informants of the police and the judiciary? Recent developments were examined in terms of background, motives, actors involved and the execution (modus operandi) of liquidations.
The study shows a sliding scale in widening the target group at which excessive violence is aimed. Liquidations serve as an internal punishment within one’s criminal group, and, according to key informants, there is a culture of accountability within one’s organisation that is stronger than before. In addition, liquidations are sometimes carried out deliberately in the presence of family members and children. In the previous study, the risk to bystanders was mainly attributed to the inexperience and carelessness of shooters. The intercepted communications show that the commissioner sometimes does this because of the intimidating effect. Thirdly, lethal violence has spread to circles outside the criminal environment. From the murder of the girlfriend of a criminal leader in 2014 and the online crime journalist Martin Kok in 2016 to the murder of key witness Nabil B.’s brother in 2018 and his lawyer in 2019. The main motive seems to be to instil fear in people who might talk to the police or ‘get in the way’.
Furthermore, this exploratory study shows that gunmen’s rough and sloppy working methods can also be attributed to the working methods and direction of the principals of liquidations. The strongly held division of tasks in the preparation and execution of liquidations leads to the specialisation of sub-tasks. This seems efficient and professional but can simultaneously lead to risks and mistakes in the actual execution of the murder. Certainly, when the shooters are instructed using short written crypto messages. Therefore, carelessness in the execution of liquidations also seems to be related to incorrect information transfer.
Afsluitend
Liquidaties worden in vergelijking met andere type moorden relatief vaak uitgevoerd op de openbare weg of in horecagelegenheden. De impact op toevallige omstanders en de samenleving is daardoor groter dan bij andere moorden. De moord op de broer van kroongetuige Nabil B. in 2018 en zijn advocaat in 2019 en de moord op Peter R de Vries afgelopen jaar zijn hier dramatische voorbeelden van. Ik gaf het al eerder aan, bijgesloten onderzoek is uniek in zijn soort wanneer we naar andere landen om ons heen kijken. Ook in dit geval blijkt dat Nederland rijk is aan wetenschappelijk onderzoek en statistische informatie op het brede terrein van criminaliteit en rechtshandhaving. En dat is allemaal kennis om van te leren en vooral om het beleid en de praktijk te ondersteunen bij hun dagelijkse werkzaamheden.