Inleiding en context

Ik wens jullie allemaal een prettige dag toe op deze donderdag 5 januari 2023. Ik heb nog steeds wat moeite met het optikken van het jaar 2023, het went nog niet echt. Maar volgens dit liedje kan het allemaal nog veel erger en verwarrender: https://www.youtube.com/watch?v=yesyhQkYrQM OK, vandaag een ´kennisparel´ in jullie mailbox waarin een oordeel wordt gegeven wat in 2022 de stand van zaken is in de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit. Welke ontwikkelingen hebben zich daarin sinds 2016 voorgedaan en welke factoren verklaren eventuele verschillen?

Een effectieve bestrijding van de georganiseerde criminaliteit vraagt om een geïntegreerde aanpak op strafrechtelijk, fiscaal en bestuurlijk vlak. In 2009, 2012 en 2016 zijn metingen uitgevoerd naar de invulling van deze bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit door gemeenten. De bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit is het geheel van maatregelen en inzet van instrumenten door gemeenten, gericht op het bestrijden, voorkómen, belemmeren en frustreren van criminele activiteiten, al dan niet in samenwerking met andere partners in een (geïntegreerde) aanpak. Daarbij kan het bestuur een uiteenlopend palet van instrumenten en bevoegdheden inzetten, zoals het sluiten van panden, het opleggen van dwangsommen, intrekken of weigeren van vergunningen, toezicht en handhaving en het toepassen van de Wet Bibob.

Onderdeel van de aanpak zijn de Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s). Deze ondersteunen gemeenten met capaciteit en deskundigheid bij het uitwisselen van informatie, het uitvoeren van analyses, advisering van het bestuur en het bieden van ondersteuning bij bijvoorbeeld de inzet van het Bibob-instrumentarium. Daarnaast moeten de RIEC’s de continuïteit en uniformiteit in de bestuurlijke aanpak borgen en bijdragen aan een structurele kennis- en ervaringsopbouw. Het hoofddoel van de hernieuwde vierde meting is het inzichtelijk maken van de stand van zaken in de bestuurlijke aanpak in 2022 en de veranderingen ten opzichte van 2016 met het oog op aandachtspunten voor de toekomst.

Bron

Smits, John, Niko Struiksma, Marieke Diekema & Bart Venrooij (december 2022). Monitor bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit: De stand van zaken in 2022. Deventer/Groningen: Arena Consulting Group BV/ Pro Facto BV, 92 pp. https://repository.wodc.nl/handle/20.500.12832/3237

Summary

The central main question of the study is as follows: What will be the state of affairs in the administrative approach to organized crime in 2022? What have been the developments since 2016, and which factors explain any differences?

Municipalities’ awareness of the presence of organised crime has been further strengthened by 2022. This is particularly the case among mayors and municipal public order and security departments, but not yet sufficiently among aldermen and variably among other municipal departments. However, the local organisation can be improved, as can the division of roles between police, prosecutors, municipalities and other stakeholders. In addition, the information position of municipalities is the Achilles’ heel in further developing the administrative approach.

The administrative and organisational anchoring has been strengthened in 2022 compared to the previous measurement in 2016, but the quality and continuity of the local organisation remain vulnerable. Systematic and programmatic implementation of the adopted policies cannot or hardly occur due to a lack of capacity and expertise, especially in small municipalities. Regarding cooperation, the Regional Information and Expertise Centres (RIECs) offer help. The RIECs have acquired an established position in supporting municipalities in their administrative approach and promoting the integrated approach. Municipalities are generally satisfied with the support they receive from the RIECs.

A comprehensive approach to organised crime by the police, prosecutors, municipalities and other partners requires a clear division of roles close to the core tasks of each of the partners. The role of the police and the Public Prosecution Service is to investigate. The role of municipalities is preventive (preventing) and curative (repairing with administrative law). The approach shows a shift towards prevention. More focus on prevention by municipalities also means that police and prosecutors need to reorient themselves and that ministries other than Justice and Security need to link up to it in their policies (for instance, when it comes to employment, education, culture, sports and health).

Undermining images are hardly ever updated; in 90% of municipalities, they were last updated before 2019. Moreover, they are based on information from the municipalities themselves and general information from the police. To have (an overall) view of what is happening, relevant data within the municipality must be brought together and shared with different organisations. But information sharing within municipalities and between municipalities and other organisations is usually a bottleneck. This is often related to rules around the AVG.

The authors come to the following seven main conclusions:

Afsluitend

Even een klein beetje historie over de ´bestuurlijke aanpak van georganiseerde misdaad´. Bij de aanpak van georganiseerde misdaad werd tot begin jaren ’90 van de vorige eeuw een puur strafrechtelijke repressieve aanpak gehanteerd. Daarin kwam verandering met de in 1992 verschenen overheidspublicatie De georganiseerde criminaliteit in Nederland: Dreigingsbeeld en plan van aanpak. Daarin werd een beeld geschetst van een poging tot infiltratie van de georganiseerde misdaad in het Nederlandse bedrijfsleven en politieke instituties. Er zou sprake zijn van een forse dreiging voor de Nederlandse samenleving.

Met een puur strafrechtelijke en repressieve aanpak zou dit tij niet te keren zijn. Een beproefd concept op het terrein van vermogenscriminaliteit deed zijn intrede: criminaliteitspreventie. In het toenmalige dreigingsbeeld werd de basis gelegd voor een sterk preventieve justitiële benadering, ook wel de ´bestuurlijke aanpak´ genoemd. De eerste aanzet werd gegeven tot de wet MOT, Plukze wetgeving en de wet BIBOB. Opvallend was de rol die de private sector bij deze aanpak kreeg toegewezen. Die rol is weer te verklaren uit het feit dat in diezelfde periode (1992) het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing werd opgericht (NPC). Grote man achter beide initiatieven was mijn toenmalige ´baas´ professor Jan J.M. van Dijk: https://prohic.nl/2020/08/24/24-augustus-2020-jan-j-m-van-dijk-een-kennismens-bij-uitstek/ Altijd leuk een beetje ´beleidsgeschiedenis´, zeker om het heden beter te leren begrijpen. Trouwens, Nederland speelde en speelt met deze bestuurlijk preventieve aanpak van georganiseerde misdaad nog steeds internationaal een voortrekkersrol: https://www.researchgate.net/publication/360188832_Partnerships_in_preventing_organized_crime_in_The_Netherlands_Opportunities_and_pitfalls

Tot zover maar weer, blijf gezond, optimistisch en wees vooral aardig voor elkaar. Alleen zo gaan we echt solidair met elkaar om. Tot de volgende ´kennisparel´ die a.s. maandag in jullie mailbox valt.