Inleiding en context

Goede morgen beste mensen, het is vandaag maandag 13 februari 2023. Ik hoop dat jullie allemaal van een prettig en gezellig weekeinde hebben genoten. Ik begin deze nieuwe week met een zonnig liedje: https://www.youtube.com/watch?v=sTxzmLyVFYY London in de zomer van 1966, prachtige song en beelden. Dat maakt mijn dag weer helemaal goed. Maar nu weer naar de ´werkrealiteit´ van deze maandag. Vandaag een ´kennisparel´ over het sanctieregime binnen de Europese Unie om grootschalige corruptie van overheidsfunctionarissen aan te pakken.

De aanpak van corruptie in Nederland kun je beschouwen als het ondergeschoven kindje bijvoorbeeld in relatie tot de huidige aanpak van georganiseerde misdaad. Corruptie is een onmisbare schakel in de ´logistiek van georganiseerde misdaad´. Binnen dat illegale bedrijfsproces is het een schakel die bijna alle andere illegale activiteiten binnen het proces van georganiseerde misdaad mogelijk maakt. Vreemd dat er dus sprake is van de geringe aandacht voor dit fenomeen. Daarom heb ik de laatste tijd regelmatig wat ´kennisparels´ rondgestuurd over het onderwerp, te weten de nummers 198; 217; 509; en 511. Dat allemaal om de discussie wat op te voeren voor een gerichte aanpak van corruptie in Nederland. Trouwens, sommige wetenschappers beschouwen corruptie als één van de grootste problemen op wereldniveau, zie deze link en het bijgesloten artikel als bonus bij deze ´kennisparel´: https://link.springer.com/article/10.1007/s43576-022-00060-3

Corruptie, en met name grootschalige corruptie met betrekking tot overheidsfunctionarissen heeft een schadelijk effect op de democratie, de rechtsstaat, mensenrechten, veiligheid, armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling. Dat zijn allemaal belangrijke beleidsdoelstellingen binnen het externe optreden van de Europese Unie (EU). De huidige voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft onlangs gepleit  om corruptie op te nemen in het EU-sanctieregime voor mensenrechten. De Commissie kan de relevante wetgeving echter niet alleen initiëren. EU-sancties worden vastgelegd in besluiten die verband houden met het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. Bijgesloten ´kennisparel´ gaat in op de huidige stand-van-zaken van een EU-sanctieregime dat van toepassing is op wereldwijde corruptie.

Bron

Zamfir, Ionel (February 2023). Towards an EU global sanctions regime for corruption. Brussels: European Parliamentary Research Service, 8 pp. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2023/739340/EPRS_BRI(2023)739340_EN.pdf

Summary

Corruption, and particularly grand corruption relating to government officials, has a harmful effect on democracy, the rule of law, human rights, security, the eradication of poverty, and sustainable development, all objectives of the EU’s external action. Corruption in third countries can also affect the functioning of EU democracy with flows of money buying political influence in the EU. In her 2022 State of the Union address, the European Commission President, Ursula von der Leyen, proposed to include corruption in the EU’s human rights sanctions regime.

The Commission cannot initiate the relevant legislation on its own, however. EU sanctions are laid down in common foreign and security policy-related decisions, adopted unanimously by the Council on the basis of a proposal by the High Representative. If such a Council decision includes economic or financial sanctions, these need to be implemented by means of a Council regulation, following a joint proposal of the High Representative and the Commission. While the drafting of the new legislation has not yet officially begun, the Council is holding debates on the appropriateness of using CFSP sanctions to target corruption.

The approach to adopt in order to impose sanctions to target corruption globally could involve creating a horizontal sanctions framework (by expanding the scope of the existing human rights sanctions mechanism adopted in 2020 or by setting up a new dedicated regime), or introducing case-by-case country-specific sanctions regimes. Although Parliament does not play a formal role in the legislative process leading to the adoption of sanctions, since 2012 – when the international debate on the possibility of establishing such a sanctions regime first arose – it has expressed strong support for an EU sanctions regime applicable to corruption globally, and has asked to be involved in this process.

Afsluitend

In december 2020 keurde de EU het baanbrekende EU-systeem voor wereldwijde mensenrechtensancties goed. Maar in tegenstelling tot haar bondgenoten nam ze corruptie niet op als een strafbare activiteit. Recente onthullingen van de Pandora en Panama Papers hebben geheime offshore-rekeningen in westerse rechtsgebieden in de schijnwerpers gezet en tonen de dringende noodzaak aan om op te treden tegen kleptocratische en illegale geldstromen.

Dit wereldwijde politieke momentum in de strijd tegen corruptie – samen met een groeiend besef dat corruptie een bedreiging vormt voor de stabiliteit en veiligheid van de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten – is een cruciale kans voor de EU en haar lidstaten om wettelijk een anticorruptie sanctieregime in te voeren. De goedkeuring van een dergelijk regime zou de EU in staat stellen om samen te werken met gelijkgestemde bondgenoten zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië om haar doelstellingen op het gebied van buitenlands beleid te verwezenlijken. En daaronder valt uiteraard ook de internationale aanpak van georganiseerde misdaad, een criminaliteitsfenomeen waar Nederland een spilfunctie vervuld.