Inleiding en context
Goede morgen beste ´kennisparelontvangers´ het is vandaag maandag 22 mei 2023. Wat een heerlijk weekeinde hebben we achter de rug. Maar nu weer een verse nieuwe werkweek voor de boeg en dat is in de regel ook leuk. Ik begin met een toepasselijk liedje bij het onderwerp van de bijgesloten ´kennisparel´ van vandaag: https://www.youtube.com/watch?v=TMlpqOsc2BU Vandaag een prima vergelijkende landenstudie naar de prevalentie, trends en kenmerken van moorden gepleegd met vuurwapens.
Er is gebruik gemaakt van gedetailleerde en vergelijkbare gegevens over moorden van vijf Europese landen: Denemarken, Finland, Nederland, Zweden en Zwitserland voor de jaren 2001 tot 2016. Een overzicht wordt verstrekt over het percentage moorden dat met vuurwapens wordt gepleegd en kenmerken van incidenten, slachtoffers en daders in vergelijking met moorden gepleegd zonder vuurwapen. Ten slotte bespreken de auteurs hun bevindingen met betrekking tot de beschikbaarheid van vuurwapens en de beleidsimplicaties hiervan. Voor de geïnteresseerde lezers in het onderwerp va vandaag, eerder verstuurde ik deze ´kennisparels´ over vuurwapens en vuurwapengebruik: 221;295;319;343;436;484; en 497, allemaal te downloaden vanaf: https://prohic.nl/de-parels-van-jaap-de-waard/
Bron
Krüsselmann, Katharina, Pauline Aarten, Sven Granath, Janne Kivivuori, Nora Markwalder, Karoliina Suonpää, Asser Hedegaard Thomsen, Simone Walser & Marieke Liem (May 2023). Firearm Homicides in Europe: A comparison with non-firearm homicides in five European countries. Global Crime, 13 May, pp. 1-24.https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17440572.2023.2211513?src=
Summary
Detailed, comparative research on firearm violence in Europe is rare. Using data from the European Homicide Monitor, this paper presents the prevalence and characteristics of firearm homicides in Denmark, Finland, the Netherlands, Sweden and Switzerland between 2001 and 2016. Furthermore, we compare firearm to non-firearm homicides to assess the degree of uniqueness of firearms as modus operandi. We find that the firearm homicide rate varies across our sample of countries. We also identify two country profiles: in Denmark, the Netherlands and Sweden, most firearm homicides take place in public and urban areas, involving male victims and perpetrators. In these countries, the use of firearms in homicides is largely concentrated in the criminal milieu. In Finland and Switzerland, firearms are mostly used in domestic homicides, with a higher share of female victims. We explore these findings in relation to firearm availability in each country.
This is the first study to explore not just the trends but also the nature of firearm homicides in Europe, through the use of detailed, disaggregated data collected in the European Homicide Monitor framework. From our findings, two profiles of firearm homicides in Europe emerge, indicating that firearm homicides in Europe are not a homogenous phenomenon: in Finland and Switzerland, firearm availability is high, yet the prevalence of firearm homicide is relatively low in these countries compared to Europe overall. In these countries, firearms are used in various contexts, ranging from domestic violence to disputes. Homicides committed with firearms are largely similar to homicides committed with other or no weapons. In Denmark and the Netherlands, on the other hand, firearm availability is low whilst the firearm homicide rate is higher than in Finland or Switzerland. Here, firearms are mainly used in homicides connected to the criminal milieu. As such, firearm homicides display unique characteristics compared to non-firearm homicides. Sweden displays a mixed profile, with high legal availability but a concentration of firearm homicides in the criminal milieu.
The inclusion of only five countries in this study already asks for further research on the causes of the cross-national differences encountered in this descriptive study, including the availability of legal and illegal firearms or other socio-cultural factors. Altheimer and Boswell’s study set in the United States indicates that firearm homicides and homicides overall may be influenced by different mechanisms, such as urbanisation or deprivation. Some of their findings contradict commonly accepted explanations for homicide rates overall when applied to firearm homicides specifically. As their analysis was based on broader global regions, their findings can thus only partly be used in the European context. Still, they warrant the need for similar research in Europe.
Together with the inclusion of Eastern- and Southern European in cross-national comparative research and data collection on non-lethal shootings, such explanatory research on cross-national differences together could add to the long-overdue improvement of our understanding of firearm violence in Europe. This descriptive and exploratory study proves the need for detailed, disaggregated, and comparative data on the subject and serves as the basis for any future explanatory approaches to lethal firearm violence.
Next to enabling future explanatory research on firearm violence for academic researchers, this study can help to inform policies that address the illegal use and trafficking of firearms. In the 2020–2025 EU action plan on firearms trafficking, building an improved intelligence picture is one of the priorities to combat the trafficking and illegal use of firearms in the European Union. A detailed and comparable data collection of lethal or non-lethal firearm violence is currently lacking. Yet, past research has found positive effects of targeted gun control policies, for example directed at firearm storage in private homes in several European countries. Disaggregated studies like the present one are necessary to unveil the nature of firearm violence in each national context for such targeted interventions. Given the overall low quantity of academic studies on firearm violence findings should encourage other researchers to explore this phenomenon more thoroughly in the future. Specifically, more systematic gathering of comparable data on firearm homicide and non-lethal shootings is required to fully understand the nature of firearm violence in Europe. The European Homicide Monitor is an example of a framework for data collection that could be applied in other countries.
Afsluitend
Het terugdringen van wapengebruik, vuurwapenmisdrijven en wapenbezit is ook in Nederland een prioriteit, ten minste op papier. Naar mijn menig wordt hier echter in de (politie)praktijk veel te weinig aandacht aan geschonken. Wapenmisdrijven zijn in veel landen een ernstige verstoring van het dagelijkse leven, zowel voor het grote publiek als de politie. Vuurwapenmisdrijven variëren van illegaal bezit, het onrechtmatig ontvangen of overdragen van een vuurwapen tot het gebruik van vuurwapens bij geweldsmisdrijven zoals overvallen, moorden en liquidaties.
Om de openbare veiligheid te handhaven en wapengeweld te verminderen is het belangrijk om de effectiviteit te beoordelen van verschillende strategieën die worden gebruikt om wapenmisdrijven die dagelijks plaatsvinden aan te pakken. En daar ontbreekt het nog wel eens aan. Er is in Nederland bepaald geen sprake van een op evidentie gebaseerde aanpak van wapengeweld. Trouwens, afgelopen donderdag presenteerde ik deze PowerPoint over op evidentie gebaseerde politiezorg: Wat werkt en hoe bereikt wetenschappelijke kennis de politiepraktijk?: https://www.researchgate.net/publication/370927895_Op_evidentie_gebaseerde_politiezorg_Wat_werkt_en_hoe_bereikt_wetenschappelijke_kennis_de_praktijk Ook daar valt het één en ander van te leren bij de toepassing van evidentie in de aanpak van criminaliteit en rechtshandhaving door de politie.
Vuurwapengeweld blijft ook in de Nederlandse maatschappij een punt van zorg. Vooral het gebruik van vuurwapens in de publieke ruimte baart grote zorgen. Wereldwijde vergelijkingen van wapenbezit en wapengeweld maken duidelijk dat het liberale wapenbeleid in landen als de Verenigde Staten een veel grotere beschikbaarheid van vuurwapens tot gevolg heeft, en dat die beschikbaarheid sterk is gecorreleerd aan schietincidenten met dodelijke slachtoffers. Het is dan ook uit oogpunt van publieke veiligheid van belang om het bezit van zowel illegale als legale wapens onder de Nederlandse bevolking zoveel mogelijk in te perken.
Uit operationele onderzoeken en ondermijningsbeelden is gebleken dat in bepaalde grootstedelijke probleemwijken vele honderden jonge criminelen en ook jongens zonder noemenswaardige antecedenten bereid en in staat zijn tot het plegen van excessief geweld. Zij hebben toegang tot illegale vuurwapens en kunnen gemotiveerd worden om die daadwerkelijk te gebruiken. Hun vooruitzichten op een reguliere loopbaan waarmee ze hun materiële ambities kunnen waarmaken, zijn gering. Een bestaan als drugshandelaar of geweldsspecialist lijkt dan aanlokkelijk door de op straat en in het uitgaansleven zichtbare bereikbaarheid van materiële welstand. Criminelen hebben veel geld op zak, zijn duur gekleed en weten vaak opzichtige auto’s te organiseren die op naam staan van handlangers of familieleden. Wanneer criminelen betrokken raken bij geweldsincidenten kunnen zich kampen vormen op basis van vriendschap of clanverwantschap, waarvan druk kan uitgaan om partij te kiezen en mee te doen. Dit verontrustende beeld betekent dat er een aanzienlijk reservoir bestaat van bereidwillige uitvoerders van liquidaties en hulpkrachten zoals mensen die op de uitkijk staan, wapens verbergen en in voorbereiding hand- en spandiensten verrichten zoals het regelen van safehouses en snelle gestolen auto’s.
In Nederland wordt door politie en Openbaar Ministerie ervan uitgegaan dat veel liquidaties tegenwoordig samenhangen met problemen op de cocaïnemarkt. Misdaadondernemers en hun handlangers staan elkaar naar het leven ten gevolge van het veronderstelde achteroverdrukken van partijen drugs, in gebreke blijven bij levering of betaling, of bedreiging van elkaars marktpositie. Eenmaal ontstane conflicten en geweldsacties escaleren al snel naar nieuwe, nog gewelddadiger represailles of preventieve moorden. Angst is hierbij een belangrijke drijfveer, onzekerheid en achterdocht zijn cruciale factoren, de-escalatie is zelden een optie en gezichtsverlies is fataal voor de geloofwaardigheid en marktpositie van grote drugshandelaren. Het optreden van gespecialiseerde huurmoordenaars vergemakkelijkt bovendien de keuze voor gewelddadige conflictbeslechting. In een omgeving waar vuurwapens ruim voorhanden zijn en een belangrijke rol spelen in de subcultuur is wapengebruik een voor de hand liggende ‘oplossing’ bij conflicten. Er is dan sprake van een zogenaamde ´cycle of violence´, het is zaak dat alle zeilen worden bijgezet om deze situatie in Nederland te voorkomen.