Inleiding en context
Goede morgen beste ´niet-vakantiegangers´, het is vandaag donderdag 27 juli 2023. Vandaag een ´kennisparel´ over de zogenaamde ´logistiek van de georganiseerde misdaad´. In dit geval een ´kennisparel´ over hoe criminelen calculerend en systematisch gebruik maken van huurmotorvoertuigen voor uiteenlopende, ernstige en ondermijnende vormen van criminaliteit. Het betreft een studie waarin is onderzocht hoe andere EU-lidstaten omgaan met deze problematiek en om inzicht te krijgen welke oplossingsrichtingen eventueel interessant zijn voor de Nederlandse aanpak. Maar eerst een toepasselijk liedje: https://www.youtube.com/watch?v=zb5Ja6V4OeY
Die ´logistiek´ van de georganiseerde misdaad is een concept dat het volgende inhoudt. De georganiseerde misdaad maakt vaak gebruik van dezelfde faciliterende infrastructuur zoals legale organisaties die gebruiken. Om te kunnen opereren op een illegale markt is het vaak noodzakelijk om gebruik te maken van aanwezige diensten van de legale markt (distributie, financiële handelingen, huisvesting, vergunningstelsels). Het fenomeen van georganiseerde misdaad kan in feite worden gezien als een bedrijfsproces waarin logistieke aspecten voor die bedrijfsvoering onmisbaar zijn.
De georganiseerde misdaad in Nederland is sterk afhankelijk van handelsactiviteiten voor legale goederen. Het gebruik van vervoerders, transportdocumenten, financiële adviseurs, advocaten, notarissen, en ruimten voor opslag zijn onmisbaar voor de criminele bedrijfsvoering. De logistiek van georganiseerde misdaad is voor de bedrijfsvoering sterk afhankelijk van publieke en semipublieke ruimten. Dat betekent dat de meest belangrijke facilitator van georganiseerde misdaad de publieke sector is, vooral wanneer daarbinnen niet op een adequate manier wordt gezorgd voor adequate handhaving en toezicht binnen die ruimten.
Al decennia lang zijn er signalen dat de autobranche een schakel vormt tussen de onder- en bovenwereld. Een specifiek onderdeel van de autobranche waar de aandacht naar uitgaat, betreft de autoverhuurbranche. In 2019 werd hier al systematisch aandacht aan geschonken: https://bureaubeke.nl/publicaties/criminelen-achter-het-stuur-2/ De ´kennisparel´ van vandaag ligt in het verlengde van die studie. Minister Yeşilgöz-Zegerius, van Justitie en Veiligheid, heeft aangekondigd de aanpak van het criminele gebruik van huurmotorvoertuigen te willen versterken. In opdracht van de minister is het bijgesloten onderzoek uitgevoerd waarin wordt beschreven hoe andere EU-lidstaten omgaan met dit probleem en welke oplossingsrichtingen interessant zouden kunnen zijn voor de Nederlandse aanpak. Op naar de ´kennisparel´ van vandaag.
Bron
Nillessen, Marlolein & Henk Ferwerda (juli 2023). Huurvoertuigen over de grens: Europese lessen met betrekking tot de aanpak van het gebruik van huurmotorvoertuigen voor criminele doeleinden. Arnhem: Bureau Beke, 73 pp. https://bureaubeke.nl/wp-content/uploads/2023/07/Downloadversie_Bekereeks_Huurvoertuigen-over-de-grens.pdf
Summary
The research focuses on the following research question: How do other EU member states deal with the use of rental motor vehicles for criminal purposes, and what foreign solutions are there abroad that could also be interesting for the Dutch approach? In this publication, the authors present possible interesting approaches from abroad for the Netherlands to reduce the use of rental motor vehicles for criminal purposes. To answer the research question, a combination of desk research, interviews and document analysis was applied. This resulted in the researchers coming into contact with 43 experts from 20 countries.
The main conclusions are as follows:
- The phenomenon of ‘use of rental motor vehicles for criminal purposes’ is an internationally recognised problem. In contrast to the Netherlands, this phenomenon has gained notoriety abroad mainly due to the use of rental motor vehicles as weapons during terrorist attacks (VAW).
- Based on the findings, it can be concluded that the number of (European) countries that have active (national) policies against the phenomenon is very limited. The study reveals that after the Netherlands, only the UK, France, Belgium, Germany and Malta have or are currently developing specific approaches against the criminal use of rental motor vehicles. When developing (national) policy, it is recommended that the Netherlands look at the approach in these countries.
- Approaches at the local level are mainly repressive in nature and focus on creating barriers to rogue car rental companies and sharing good practices with local parties.
- Country-level approach focuses on three areas:
- Strengthening the (bona fide) car rental industry. The emphasis here is on emphasising the shared responsibility of a clean sector and the social and business risks of criminal use of vehicles. Industry support initiatives include awareness campaigns, information sharing on security methodologies and automated security and administration systems.
- Gain visibility into the lessee and drivers of rental motor vehicles through (voluntary or mandatory) registration requirements.
- Removing rental motor vehicles from anonymity. In Malta, they use unique number plate numbering for rental motor vehicles for this purpose.
- Approach at international level focuses on sharing knowledge and good practices between neighbouring countries and within European commissions. Germany and the Netherlands have also cooperated in practice in detection within cases.
- Several sources show that a registration requirement could make a positive contribution to tackling the phenomenon. The condition for this is that it takes work away from landlords rather than creating an additional administrative burden. Developing an automatic registration system is desirable. Landlords provide data from tenants. Police can access the system in case of involvement in criminal investigations. In case of fines such as speeding tickets, these can be sent directly to the tenant’s address without burdening the landlord.
Based on the findings, it can be concluded that the Netherlands is ahead in tackling the use of rental motor vehicles for criminal purposes. Supplementary research was therefore carried out to see what lessons can be learned from Dutch practice.
- Various sources indicate that specific approaches are required for three target groups:
- Support bona fide car rental companies in countering the criminal use of their vehicles. Importantly, public-private cooperation between police, government and car rental industry
(organisations) to be strengthened. Short lines of communication between police and landlords are important. The emphasis should be on shared responsibility for a ‘clean’ sector and recognising cat catchers.
- Barriers to and detection of rogue car rental companies. To increase its effectiveness, barriers against rogue operators (such as the licensing obligation) should be rolled out nationwide. In local or regional initiatives, we see a waterbed effect.
- Mapping, monitoring and dismantling more layer networks of facilitators. Approaches to this group are currently insufficient in the Netherlands. To develop effective policy, it is important to map and monitor these networks.
- As a result of barriers erected by the Netherlands, we see criminals adjusting their modus operandi and renting vehicles – more often – abroad. It is to be expected that the introduction of a registration requirement could stimulate this trend. Specific attention and international cooperation are required to prevent the criminal use of rental motor vehicles with foreign registration plates.
Afsluitend
De aanwezige en ruime criminele gelegenheidsstructuur voor georganiseerde misdaad in Nederland wordt vooral veroorzaakt door de dynamiek tussen de vraag en het aanbod van (illegale) goederen en diensten. Vooral bij zeer gewilde producten en daarmee een omvangrijk volume zijn deze markten zeer winstgevend. Hierdoor ontstaat vooral een georganiseerde criminele gelegenheidsstructuur. Gezien het massale karakter dat kenmerkend is voor deze markten is het voor de criminele deelnemers binnen deze markten een noodzaak om te beschikken over een goede logistieke infrastructuur. Vooral in Nederland biedt de legale infrastructuur (wegen, water, havens, vliegvelden, open grenzen, treinverkeer, goederenvervoer) een prima gelegenheidsstructuur voor die criminele gelegenheidsstructuur.
Een kenmerk van dergelijke markten is de noodzaak om vooral het vervoer en transport van de illegale goederen goed te kunnen regelen. Mobiliteit en criminaliteit gaan vaak hand in hand. Ook een soepele verdeling en afzet van illegale goederen is een belangrijke voorwaarde om goed te kunnen functioneren. Criminele adaptieve netwerken en nodale punten zijn onmisbaar om de criminele bedrijfsvoering goed vorm te geven. Criminele activiteiten, zoals bijvoorbeeld het produceren van wiet of synthetische drugs kunnen worden onderverdeeld in een logistiek stappenplan. Welke stappen heeft een producent van synthetische drugs nodig om uiteindelijk die drugs op de markt te brengen? Een dergelijke logistieke benadering kan aanwijzingen geven over de manier waarop het bedrijfsproces kan worden verstoord. In Nederland maakt tegenwoordig het ‘barrièremodel’ furore, dat sterk geïnspireerd is op de logistieke analyse van Sieber en Bögel[1] en de beleidstheorie rond situationele criminaliteitspreventie.[2] Ook in het barrièremodel worden de diverse stappen of schakels van het bedrijfsproces onderscheiden, maar tevens wordt aangegeven welke partijen (overheid, burgers, bedrijfsleven) daartegen concrete drempels kunnen opwerpen.
De preventieve aanpak van georganiseerde misdaad wordt in Nederland naar mijn mening niet op een adequate manier vorm gegeven. Dat is vreemd want de kennis over die preventieve aanpak is de laatste jaren beduidend toegenomen. Zie bijvoorbeeld: https://www.researchgate.net/publication/338999955_Preventieve_en_bestuurlijke_aanpak_van_georganiseerde_criminaliteit_in_Nederland_Een_multidimensionale_aanpak en deze ´kennisparel´: https://prohic.nl/2023/01/27/513-27-januari-2023-inzichten-in-de-effectiviteit-van-preventieve-instrumenten-in-de-strijd-tegen-georganiseerde-criminaliteit/ Bijgesloten ´kennisparel´ biedt ook preventieve handvaten om de criminele bedrijfsvoering te ontwrichten en te verstoren, in dit geval het beperken van huurmotorvoertuigen in dat criminele bedrijfsproces. Binnen de autoverhuurbranche bestaat een onwenselijke verwevenheid tussen onder- en bovenwereld, waardoor zij kwetsbaar is voor misbruik door criminelen. De auteurs concluderen dat een landelijke aanpak voor gebruik van huurauto’s voor criminele doeleinden gewenst is.
[1] Sieber, U. & M. Bögel (1993). Logistik der organisierten Kriminalität. Wiesbaden: Bundeskriminalamt. https://www.bka.de/SharedDocs/Downloads/DE/Publikationen/Publikationsreihen/BkaForschungsreihe/2_28_LogistikDerOrganisiertenKriminalitaet.html
[2] Bunt, H.G. van de & C.R.A. van der Schoot (2003). Prevention of organized crime. A situational approach. Den Haag, WODC. https://english.wodc.nl/onderzoeksdatabase/traceren-van-mogelijkheden-voor-preventie-die-zich-bij-lopende-opsporingsonderzoeken-aandienen.aspx