Inleiding en context
Goede morgen allemaal, het is vandaag donderdag 8 juli 2021. Ik zit op dit moment heerlijk achter mijn bureau op het ministerie van Justitie & Veiligheid in Den Haag. Eindelijk weer een dagje op een ‘’echt kantoor’’. Vandaag als bijlage bij deze mail een mooie ‘’kennisparel’’ over de relatie tussen criminaliteit en huiselijk geweld. Wetenschappers van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) hebben onderzocht of er een relatie is tussen criminaliteit en huiselijk geweld. In Nederland maar ook daarbuiten wordt steeds meer bekend over de omvang en ernst van huiselijk geweld. Zo verscheen vorig jaar vlak voor kerst de Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Geweld. De cijfers in deze monitor zijn gebaseerd op een internetenquête onder een steekproefvan de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder (ongeveer 14,3 miljoen personen). Voor het onderzoek zijn honderdduizend personen benaderd. Ruim 30 duizend personen hebben de vragenlijst ingevuld, een respons van 30,5 procent. Dit grote aantal respondenten maakt het mogelijk om betrouwbare en gedetailleerde uitspraken te doen over de prevalentie van huiselijk geweld en seksueel geweld in Nederland.
Acht procent van de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder (1,2 miljoen personen) gaven begin 2020 aan slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld in de 12 maanden voorafgaande aan de enquête. Onder huiselijk geweld vallen fysiek geweld, dwingende controle, stalking door een ex-partner of seksueel geweld gepleegd door iemand uit de huiselijke kring, dat wil zeggen een gezins- of familielid of (ex-)partner. Fysiek geweld varieert van dreigen met lichamelijke pijn of slaan, tot poging tot verstikking. Er is sprake van dwingende controle wanneer één persoon de ander sterk domineert en controleert. Dit varieert van kleineren/vernederen of voortdurend iemands gangen nagaan, tot het verbieden van omgang met familie en vrienden. Minstens 6 procent van de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder was structureel slachtoffer van huiselijk geweld, dat wil zeggen dat dit (bijna) dagelijks, wekelijks of maandelijks voorkwam. Dit betreft 820 duizend personen. Huiselijk geweld treft met name jongvolwassenen en neemt af met de leeftijd. Zo zei 24 procent van de 16- tot 18-jarigen en 18 procent van de 18- tot 24-jarigen slachtoffer te zijn geweest van geweld in de huiselijke kring, tegen 3 procent van de 65-plussers. Vrouwen zijn iets vaker slachtoffer dan mannen: 9 procent tegen 7 procent. Bij alle vormen van huiselijk geweld is de pleger vaker man dan vrouw. Geïnteresseerden die meer willen weten over de uitkomsten van de Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Geweld verwijs ik naar deze eerder verschenen ‘’kennisparel’’: https://prohic.nl/2020/12/23/142-23-december-2020-prevalentiemonitor-huiselijk-geweld-en-seksueel-geweld-2020/ Maar nu naar het bijgesloten onderzoek van het NSCR. Wat kunnen we daaruit opmaken en wat valt daar voor de praktijk en het beleid van te leren?
Bron
Deuren, Sjoukje van, Janique Kroese, Meintje van Dijk, Veroni Eichelsheim, Arjan Blokland & Steve van de Weijer (juni 2021). Criminaliteit en huiselijk geweld: twee kanten van dezelfde medaille?: De relatie tussen criminaliteit en huiselijk geweld. Amsterdam: Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving, 105 pp. https://nscr.nl/app/uploads/2021/06/PW122.pdf
Samenvatting
Wetenschappers van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) hebben onderzocht of er een relatie is tussen criminaliteit en huiselijk geweld. Het rapport Criminaliteit en huiselijk geweld: twee kanten van dezelfde medaille – in opdracht van Politie en Wetenschap – laat op basis van door de politie geregistreerde huiselijk geweldmeldingen uit heel Nederland zien dat deze relatie wel degelijk bestaat. De onderzoekers keken daarnaast of de relatie tussen criminaliteit en huiselijk geweld ook geldt voor specifieke groepen waarvan wordt vermoed dat zij deel uitmaken van een gewelddadige subcultuur. Het voorkomen en tijdig signaleren van huiselijk geweld lijkt op basis van het onderzoek gebaat bij extra alertheid rondom personen die veelvuldig in aanraking komen met politie en justitie.
Huiselijk geweld is een veelvoorkomend probleem. In Nederland is tot op heden weinig empirisch onderzoek gedaan naar de relatie tussen huiselijk geweld en criminaliteit, en de factoren die de sterkte van dit verband beïnvloeden. Het NSCR onderzocht deze relatie met behulp van politiegegevens over alle geregistreerde meldingen van huiselijk geweld en andere vormen van criminaliteit in Nederland, tussen 2010 en 2018. Deze gegevens zijn gekoppeld aan data van het CBS over demografische en sociaaleconomische achtergrondkenmerken, zoals leeftijd, opleiding en inkomen. Op basis hiervan concluderen de onderzoekers dat het plegen van criminaliteit samenhangt met een verhoogd risico op zowel het plegen van als het slachtoffer worden van huiselijk geweld. Als een persoon vaker verdachte is geweest van criminaliteit, neemt met name het risico op het plegen van huiselijk geweld toe.
Om te bestuderen in welke daderpopulatie(s) het risico op het plegen van en slachtoffer worden van huiselijk geweld het grootst is, hebben de onderzoekers de geregistreerde criminaliteit uitgesplitst naar de aard van de delicten. Hieruit blijkt dat er een verband is tussen verschillende soorten gepleegde criminaliteit en huiselijk geweld. Het plegen van vandalisme en openbare-orde-, gewelds- en vermogensdelicten hangen het sterkst samen met het plegen van huiselijk geweld. Mogelijk leidt een (toenemende) betrokkenheid bij criminaliteit ook tot een groeiende acceptatie van geweld in huiselijke conflictsituaties. Het plegen van gewelds- en vermogensdelicten is daarnaast ook gerelateerd aan een hoger risico op slachtofferschap van huiselijk geweld. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het criminele gedrag van gezinsleden kan leiden tot huiselijke ruzies en conflicten. Wanneer deze uitmonden in huiselijk geweld, loopt ook de crimineel risico om slachtoffer te worden. Het plegen en slachtoffer worden van huiselijk geweld is in sommige gevallen slechts een kunstmatig onderscheid.
Het verband tussen huiselijk geweld en criminaliteit is ook onderzocht voor specifieke groepen waarvan wordt vermoed dat zij deel uitmaken van een gewelddadige subcultuur, zoals daders van georganiseerde criminaliteit en leden van Nederlandse outlawbikerclubs. De onderzoeksresultaten laten zien dat leden van outlawbikerclubs vaker ook geregistreerd staan als plegers van huiselijk geweld, dan personen die geen lid zijn van outlawbikerclubs. De onderzoeksresultaten ondersteunen de vermoedens dat in deze groep mogelijk geweld de norm is, zowel binnen- als buitenshuis. Een relatie met slachtofferschap van huiselijk geweld werd voor hen niet gevonden. Daders van georganiseerde criminaliteit hebben geen verhoogd risico op het plegen van of slachtoffer worden van huiselijk geweld.
De sterkte van het verband tussen criminaliteit en huiselijk geweld varieert tussen verschillende groepen binnen de bevolking. Dit verband is bijvoorbeeld sterker voor mensen met een partner (getrouwd of samenwonend) dan voor mensen die gescheiden zijn. Ook blijkt dat de gevonden relatie tussen criminaliteit en huiselijk geweld minder sterk is als personen met jeugdzorg in aanraking zijn geweest. Het onderzoek Criminaliteit en huiselijk geweld: twee kanten van dezelfde medaille geeft aanleiding om te concluderen dat het voorkomen en tijdig signaleren van huiselijk geweld gebaat is bij extra alertheid rondom personen die veelvuldig criminaliteit plegen, bijvoorbeeld door nauwe samenwerking van ketenpartners op het gebied van zorg en veiligheid. Ook blijvende alertheid op signalen van huiselijk geweld binnen gewelddadige subculturen is nodig.
Afsluitend
Het blijkt dus dat er een duidelijk verband is tussen verschillende soorten gepleegde criminaliteit en huiselijk geweld. Dat is op zich niet een heel opvallende uitkomst. Veelal is er sprake van een subcultuur van geweld en criminaliteit. Vanuit de leer van het slachtoffer (de victimologie) is bekend dat het onderscheid tussen dader en slachtoffer vaak moeilijk is te maken. Die dader- en slachtofferrol wisselen nogal eens binnen die subcultuur. Vanuit dadergerichte preventie is het zaak om daar rekening mee te houden. Dit onderzoek laat zien dat criminaliteit en huiselijk geweld vaak samen voorkomen. Verschillende vormen van criminaliteit hangen positief samen met het risico op huiselijk geweld en dit geldt niet alleen voor meer gewelddadige vormen van criminaliteit. Bovendien blijkt dat zowel plegers als slachtoffers van huiselijk geweld vaker verdachte zijn van verschillende vormen van criminaliteit dan de Nederlandse bevolking zonder huiselijk geweldregistratie. Gerichte interventies en aandacht van instanties gericht op het voorkomen en tijdig signaleren van huiselijk geweld zouden daarom met name ook moeten zijn gericht op personen die veelvuldig criminaliteit plegen. Verder suggereert het samengaan van huiselijk geweld en andere vormen van criminaliteit dat gepaste en effectieve hulp aan personen die te maken krijgen met huiselijk geweld, niet alleen toekomstig huiselijk geweld, maar ook andere vormen van criminaliteit mogelijk zou kunnen verminderen. Alertheid hierop, bijvoorbeeld bij wijkagenten, is wenselijk.
