Inleiding en context
Tjonge dat was een gisteren een prima dag. Mooi helder en koud weer, dat was genieten tijdens mijn vroege haardloopronde langs de weilanden in Leiden. Trouwens, dit is de laatste ´kennisparel´ die jullie ontvangen in 2021. Begin januari 2022 ga ik jullie opnieuw bestoken met ´kennis om van te leren´. Ik wens jullie een prima kerst en vooral een gezond 2022 toe. Vandaag op woensdag 22 december een ´kennisparel´ in jullie mailbox over de psychologische invloed bij verdachten die ten onrechte zijn beschuldigd van een misdrijf en als gevolg hiervan soms ten onrechte een voorlopige hechtenis of gevangenisstraf hebben ondergaan. In Nederland ook wel bekend onder de term gerechtelijke dwalingen. Er is een schat aan literatuur over de psychologische impact op veroordeelden na hun veroordeling. Er is echter veel minder onderzoek beschikbaar over degenen die betrokken zijn bij een ten onrechte beschuldiging van een strafbaar feit en later onschuldig zijn bevonden. Bob Dylan heeft trouwens een fantastisch lied gemaakt over Rubin Carter die in 1966 ten onrechte werd veroordeeld voor een drievoudige moord: https://www.youtube.com/watch?v=bpZvg_FjL3Q
Er is sprake van een rechterlijke dwaling als na een onherroepelijke veroordeling duidelijk wordt dat de veroordeling onterecht is. Bijvoorbeeld omdat er nieuw bewijs is opgedoken of omdat de echte dader heeft bekend. De afgelopen jaren zijn enkele rechterlijke dwalingen aan het licht gekomen. De Schiedammer parkmoord, de Puttense moordzaak en de zaak rondom Lucia de Berk zijn bekende voorbeelden. De psychologische gevolgen voor degenen die ten onrechte worden beschuldigd blijken volgens bijgesloten systematic literature review groot, ernstig en langdurig te zijn. Gerechtelijke dwalingen kunnen om een groot aantal redenen plaatsvinden. Ondanks alle maatregelen om rechterlijke dwalingen te voorkomen, zijn ze nooit compleet uit te bannen. Geen systeem is waterdicht, ook het rechtssysteem niet. Rechterlijke dwalingen gebeuren bijvoorbeeld door fouten in het politieonderzoek die niet door de rechter worden opgemerkt. Of er is sprake van onjuist bewijs, zoals een valse getuigenverklaring. Het kan ook dat een rechter informatie verkeerd interpreteert en daardoor verkeerde conclusies trekt. Of er is sprake van onjuist bewijs, zoals een valse getuigenverklaring. Het kan ook dat een rechter informatie verkeerd interpreteert en daardoor verkeerde conclusies trekt.
Hoewel er onenigheid is over de frequentie van onterechte beschuldigingen en veroordelingen laat een recente Amerikaanse studie een schatting zien dat onterechte veroordelingen voorkomen in 6% van de strafrechtelijke veroordelingen die leidt tot gevangenisstraf. En weer ander onderzoek uit de VS schat dat tot 15,4% van alle veroordelingen onrechtmatig zijn. Dat is een fors percentage. Ten slotte voordat we naar de bijgesloten ´kennisparel´ gaan, gerechtelijke dwalingen kunnen ook zeer kostbaar zijn. Bijgesloten (extra) artikel over kosten van gerechtelijke dwalingen laat dat zien, hoewel dit ook een Amerikaanse studie betreft is de schatting dat een onterecht ondergane gevangenisstraf gemiddeld $6.1 miljoen kost of $1334 per dag, dat is toch wel duizelingwekkend omvangrijk.
Bron
Brooks, Samantha K. & Neil Greenberg (January 2021). Psychological impact of being wrongfully accused of criminal offences: A systematic literature review. Medicine, Science, and the Law, vol. 61, no. 1, January, pp. 44-54. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7838333/
Samenvatting
Being wrongfully accused of criminal offences can lead to serious negative consequences to those wrongfully accused and their families. However, there is little research on the psychological and psychosocial impacts of wrongful accusations. We conducted a systematic literature review to collate the existing literature, searching four electronic literature databases and reference lists of relevant articles. Data were extracted from 20 relevant papers, and thematic analysis was conducted on the data. Eight main themes were identified: loss of identity; stigma; psychological and physical health; relationships with others; attitudes towards the justice system; impact on finances and employment; traumatic experiences in custody; and adjustment difficulties. The psychological consequences of wrongful accusations appear to affect the lives of those accused seriously, even after exoneration or overturning of convictions. Strategies for improving public perception of wrongful convictions should be explored, and specific mental-health systems should be established to support those who are wrongfully accused.
The impact of wrongful accusation is frequently complex and long-lasting, with participants reporting negative impacts on their self-identity, reputation, psychological and physical health, relationships with others, attitudes towards the justice system, finances and adjusting to life after their convictions were overturned. These problems appeared to compound each other and exacerbate the psychological difficulties experienced by the wrongfully accused. Negative impacts on family members were also reported, with those close to the wrongfully accused also experiencing stigma and psychological difficulties. For those who were wrongfully imprisoned, traumatic experiences during their incarceration exacerbated the psychological difficulties they faced.
It is important to note that the nature of wrongful accusations differed between studies. We included studies of any participants who had experienced a wrongful allegation. In some cases, these were accusations at work, leading to suspension and investigation, while others were investigated through the criminal justice system and in many cases imprisoned. However, similar themes emerged from all papers. This review shows that the consequences of wrongful accusations can be severe. Consequently, it is crucial to identify the best ways to support those who are wrongfully accused and their families. There is some evidence that activism can be helpful: many exonerees feel compelled to seek out ways to understand their experiences and help others going through the same thing such as becoming involved in the policy reform process and engaging in education, raising awareness and advocacy. Such activities might help them find meaning in their own experience, normalise the trauma and rebuild their confidence and sense of purpose.
Afsluitend
Tja, waar gewerkt wordt vallen spaanders. Het punt is natuurlijk dat net zoals in de medische wereld waar ook onherstelbare fouten worden gemaakt, justitie ook individuele fouten kan maken die verstrekkende gevolgen kunnen hebben. Uiteindelijke gaat veel van het werk waar justitie zich mee bezig houdt over mensen van vlees en bloed. Ook daar kan onherstelbaar leed worden toegebracht aan ´de klanten van justitie´. En deze fouten hebben inderdaad enorme negatieve consequenties voor de ten onrechte beschuldigde personen. Illustratief is onderstaand Nederlands voorbeeld waarbij het Gerechtshof te Amsterdam op 23 november jl. een forse schadevergoeding toekende voor het ondergane leed voor de ten onrechte beschuldiging en detentie van een ´klant van justitie´.
Verzoeker werd – kort samengevat- verdacht van het plegen van ontucht met zes minderjarige leerlingen in zijn functie als leraar. Bij arrest van dit hof van 8 februari 2021 is verzoeker integraal vrijgesproken van het tenlastegelegde in de strafzaak met voormeld parketnummer. Het Openbaar Ministerie heeft tegen dit arrest op 15 februari 2021 cassatie ingesteld, maar heeft dit rechtsmiddel op 13 april 2021 ingetrokken. Daarmee is de vrijspraak van verzoeker op 13 april 2021 onherroepelijk geworden en is de zaak geëindigd zonder oplegging van straf of maatregel en zonder dat toepassing is gegeven aan artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht.
Verzoeker stelt zowel immateriële als materiële schade te hebben geleden als het gevolg van de ondergane uitleveringsdetentie, het huisarrest in [land] en de inverzekeringstelling en voorlopige hechtenis in Nederland. Geïnteresseerden kunnen de uitspraak lezen onder:
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2021:3662&showbutton=true&keyword=ECLI%3aNL%3aGHAMS%3a2021%3a3662 En dat is helaas ook een realiteit binnen ons Nederlandse strafrechtsysteem.
Rubin Carter in 1958. Hij is beter bekend voor twee onterechte veroordelingen in 1966 voor drievoudige moord en zijn uiteindelijk vrijlating in 1985. Een held.
Tot zover maar weer, blijf gezond, optimistisch en wees vooral aardig voor elkaar. Alleen zo gaan we echt solidair met elkaar om. Tot de volgende ´kennisparel´ die over een paar dagen in jullie mailbox valt.
