Inleiding en context
Vandaag een ´kennis(presentatie)parel´ over de stand van zaken van de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Op basis van twee recent vervaardigde PowerPointpresentaties wordt een samenvattend beeld geschetst van de aanpak van de georganiseerde criminaliteit in Nederland over de afgelopen 25 jaar. Een aantal opvallende kenmerken van die aanpak die zich in die periode heeft voorgedaan wordt beschreven en nader uitgelegd en geduid.
De georganiseerde criminaliteit in Nederland kent vele verschijningsvormen en daarmee gepaard gaande criminele hoofdactiviteiten: van synthetische drugsproductie tot mensensmokkel, van diefstal van ladingen tot wietteelt, van cocaïnehandel tot grootschalige witwaspraktijken. De delicten die in het kader van georganiseerde misdaad gepleegd worden kunnen zeker niet als zogenaamde slachtofferloze delicten worden gedefinieerd. Met georganiseerde, ondermijnende criminaliteit wordt geduid op een breed scala aan criminele fenomenen en de verwevenheid daarvan met maatschappelijke sectoren, legale bedrijvigheid en sociale structuren. Georganiseerde criminaliteit is mondiaal vertakt, maar altijd lokaal geworteld. De aanduiding ‘ondermijning’ verwijst vooral naar de effecten van de georganiseerde criminaliteit op de samenleving: de risico’s van verwevenheid van onder- en bovenwereld, de sluipende bedreiging van de integriteit van het openbaar bestuur, overheidsambtenaren en bedrijfsleven, bedreigde bestuurders en ambtenaren, afpersingspraktijken, de innesteling van criminele fenomenen in buurten en woonwijken of het ontstaan van ‘vrijplaatsen’. Algemener gezegd gaat het om aantasting van de leefbaarheid, aantasting van het financieel-economisch stelsel, aantasting van het rechtsgevoel en aantasting van de rechtsstaat en zijn instituties. De integriteit van de samenleving is in het geding, waarbij de directe leefomgeving van inwoners wordt bedreigd. Dat geldt vooral wanneer de legale en illegale markten sterk verweven met elkaar zijn. De grenzen tussen legaal gebruik en misbruik van diensten en voorzieningen kunnen hier flinterdun zijn. Uiteindelijk draait de maatschappij (inwoners, overheid en bedrijfsleven) op voor de directe en indirecte financiële en emotionele schade.
Vandaag treffen jullie dus twee PowerPointpresentaties aan. Die zijn oorspronkelijk op 14 mei 2020 in Den Haag (Auditorium binnen het ministerie van J&V) gepresenteerd voor medewerkers van het Programma Bewaken en Beveiligen van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.
Bron
Kruisbergen, Edwin & Edward Kleemans (14 mei 2020). Georganiseerde criminaliteit in Nederland: Kernbevindingen uit vijf rondes van de Monitor Georganiseerde Criminaliteit in Nederland. Den Haag WODC, 32 pp.
Waard, Jaap de (14 Mei 2020). Georganiseerde criminaliteit in Nederland: Een overzicht. Den Haag: Ministerie van Justitie, DGRR, 16 pp. https://www.researchgate.net/publication/341371137_Georganiseerde_criminaliteit_in_Nederland_een_overzicht
Samenvatting
De Monitor Georganiseerde Criminaliteit is al meer dan twintig jaar één van de belangrijkste kennisbronnen op het terrein van georganiseerde criminaliteit in Nederland. In vijf rondes van dataverzameling zijn in totaal 180, veelal omvangrijke opsporingsonderzoeken geanalyseerd. Dat betekent dat de resultaten van alle ingezette opsporingsinstrumenten in een zaak (observaties, afluisteren van (telefoon)gesprekken, undercovertrajecten etc.) systematisch worden bestudeerd, wat een unieke inkijk geeft in hoe daders opereren. Samen beslaan de geanalyseerde opsporingsonderzoeken een dwarsdoorsnede van verschillende vormen van georganiseerde criminaliteit, zoals handel in en/of productie van cocaïne, heroïne, synthetische drugs, hennep en hasj, mensensmokkel en mensenhandel, cybercrime, wapenhandel, fraude en witwassen.
Bijgevoegd is een presentatie waarin de kernbevindingen van vijf rondes van de Monitor Georganiseerde Criminaliteit zijn samengevat.
Deze link leidt je naar de afzonderlijke onderzoekrapportages: https://www.wodc.nl/cijfers-en-prognoses/Georganiseerde-criminaliteit/
De tweede presentatie gaat in op de volgende onderwerpen: Tijdslijn georganiseerde criminaliteit in Nederland 1992 – 2020; Focus en prioriteiten in de aanpak; Gelegenheidsstructuur voor georganiseerde criminaliteit; De ´drugsindustrie´ is koning; Kenmerken van drugsmarkten; Belang van preventie van georganiseerde criminaliteit; Wat werkt en wat werkt niet? Een aantal stellingen.
Afsluitend
Uit de beschikbare kennis over de aanpak van georganiseerde criminaliteit in Nederland komt een aantal knelpunten naar voren waardoor vooral de implementatiekracht en uitvoering van de preventieve en repressieve maatregelen onvoldoende is om grootschalige effecten te sorteren bij het reduceren van georganiseerde criminaliteit. Vooral de organisatie van de noodzakelijke samenwerkingsverbanden is problematisch. Het blijkt echter dat er voldoende bestaande preventieve en repressieve instrumenten en interventies voorhanden zijn om criminele activiteiten die plaatsvinden in een legale voorziening te reduceren of te voorkomen. De indruk is dat de bekendheid met deze kennis en de toepassing daarvan beperkt is te noemen. Hopelijk dat de bijgesloten presentaties (wetenschappelijke) kennis toevoegen om de aanpak van georganiseerde criminaliteit in de jaren 2020 – 2024 meer concreet, en hopelijk meer effectief te maken. Het gaat dan om een aantal strategische keuzen voor wat betreft focus, te hanteren aanpak, beargumenteerde financiële investeringen, te verwachten effecten daarvan en de beoordeling van de effecten.
