Inleiding en context

Ik wens jullie een mooie maandag 28februari 2022 toe. Het is alweer de laatste dag van deze maand, op naar het voorjaar wat mij betreft. De verstevigde aanpak van georganiseerde misdaad in Nederland is de komende jaren een prioriteit binnen het ministerie van Justitie & Veiligheid. Nederland is de afgelopen decennia uitgegroeid tot één van de belangrijkste spelers in de Europese en mondiale illegale drugsindustrie. De georganiseerde drugscriminaliteit maakt misbruik van juist die factoren die Nederland tot een open samenleving en succesvolle economie maken en ondermijnt daarmee onze economie en rechtsstaat. Het kabinet zet in op een meerjarige structurele aanpak waarmee (het ondermijnende effect van) de georganiseerde misdaad wordt teruggedrongen middels preventie, repressie en het onderuithalen van het verdienmodel. Ook wil het kabinet internationale ervaringen benutten voor een verdere versterking en verduurzaming van de aanpak. Daarbij worden onder meer lessen betrokken uit de bestrijding van de maffia in Italië. En over die ervaringen gaat de bijgesloten ´kennisparel´ van vandaag: de verschillende aanpakken van de Italiaanse georganiseerde misdaad sinds 1950. Een prima overzichtsartikel. Maar eerst een klassieke ´Mafia song´: https://www.youtube.com/watch?v=17MBllYf6OY

De bijgesloten ´kennisparel´ geeft een systematisch overzicht van de organisatiegeschiedenis van de drie belangrijkste Italiaanse maffia groeperingen van 1950 tot heden (Cosa Nostra, Camorra, and ‘Ndrangheta). De factoren die in de loop der tijd hun evolutie beïnvloeden, inclusief successen en mislukkingen van de beleidsaanpak bij het beheersen ervan. Maffiaorganisaties zijn moeilijk doordringbaar: vanwege hun karakter kunnen ze niet zo gemakkelijk worden bestudeerd als bij legitieme organisaties. Er wordt gebruik gemaakt van diverse kwalitatieve en kwantitatieve gegevens. Naast historische verslagen zijn veel primaire bronnen gebruikt. Deze omvatten documenten van de Italiaanse parlementaire anti-maffia Commissie; grote gerechtelijke onderzoeken naar maffiaorganisaties en strafrechtelijke processen. De verklaringen van samenwerkende getuigen zijn een fundamentele bron van bewijs, met name om een gedetailleerd en nauwkeurig beeld van de binnenuit te krijgen van maffiaorganisaties. Door middel van integratie van deze verschillende bronnen is een originele dataset samengesteld waarmee een prima beeld van de aanpak van de georganiseerde misdaad in Italië verkregen kan worden.

Bron

Catino, Maurizio (2020). Italian Organized Crime since 1950. In: Michael Tonry & Peter Reuter (Eds.) Organizing Crime: Mafias, Markets, and Networks. Crime and Justice, vol. 49. Chicago: University of Chicago Press, pp. 69-140. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/707319

Samenvatting

Italian mafias—Cosa Nostra, Camorra, and ‘Ndrangheta—are long-lived, resilient organizations that have evolved to adapt to environmental changes. They have different organizational models. While Cosa Nostra (in the past) and ‘Ndrangheta are characterized by a unitary, vertical structure and higher-level coordination bodies, Camorra has a plurality of organizational models; the majority of clans maintain a structure that is fluid, polycentric, and conflictual. In general, mafias with a vertical organizational order have greater control over conflict, and greater capacity to resist state power. The ‘Ndrangheta has become the richest and most powerful of the three, replacing Cosa Nostra in international drug trafficking. It is able to reproduce its organizational structures and business model in new territories in Italy and elsewhere. In contrast, owing to unprecedented law enforcement efforts in recent decades, Cosa Nostra is weaker, down but not out. Camorra continues to be the most violent mafia, committing more homicides than the other two combined. Consistent with their adaptive capacity, mafias in new areas of expansion are treated as novel agents that can provide extra legal services and business opportunities. They are sought out by entrepreneurs, white-collar professionals, and local politicians to solve problems such as debt collection, labour unrest, and disputes with suppliers.

Afsluitend

´Leren van de buren´ kan helpen om het beleid aangaande Nederlandse criminaliteitsfenomenen vorm te geven. Bijgesloten ´kennisparel´ biedt dat internationale inzicht, in dit geval vanuit het Italiaanse perspectief. Het is vaak de moeite waard om de aanpak van Nederland op het terrein van georganiseerde misdaad in internationaal perspectief te plaatsen. In de eerste plaats is internationale vergelijking één van de weinige manieren om tot een enigszins geobjectiveerde en inzichtelijke beoordeling te komen van de ernst, omvang en eigen prestaties en op systematische wijze bewezen mogelijkheden tot verbetering te achterhalen. Dit ondanks de haken en ogen die aan internationale vergelijking op dit terrein zijn verbonden. In de tweede plaats beïnvloedt de georganiseerde misdaad op de lange termijn de  economische concurrentiepositie van een land. Inzicht in de relatieve positie van Nederland ten opzichte van belangrijke concurrenten is daarom van belang. Welke schade veroorzaakt de georganiseerde misdaad in Nederland, zowel financieel als in de beeldvorming? In de derde plaats wint door internationalisering het kennen van de eigen positie aan belang. Harmonisatie en convergentie binnen de EU, maar ook in mondiale kaders doen steeds vaker vragen rijzen hoe de situatie in Nederland zich op specifieke punten verhoudt tot die in andere landen. Hierop toegespitst is de doelstelling van de internationale vergelijking het verkennen van:

•        De prestaties van de publieke en private sector ter bestrijding van georganiseerde misdaad;

•        Terreinen waarop verbetering nodig is;

•        Bedreigingen;

•        Kansrijke mogelijkheden voor verbetering: ´best practices´.

Opnieuw kennis om van te leren. Voor de geïnteresseerde lezer voeg ik nog een PowerPoint presentatie bij over de aanpak van het in beslag nemen van criminele verdiensten in Italië, ook om van te leren.