Inleiding en context

Goede morgen beste mensen, het is vandaag 11 mei 2023. Vandaag een mooie zeer verse ´kennisparel´ in jullie mailbox. Een prima publicatie van ons onvolprezen Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het betreft een slachtofferenquête naar online slachtofferschap en onveiligheid onder de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder. Voor een informatieve samenvatting zie dit persbericht van het CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/19/2-2-miljoen-nederlanders-slachtoffer-online-criminaliteit-in-2022

Hoe veilig voelen Nederlanders zich als ze online zijn? Zijn ze bang om slachtoffer te worden van criminelen? Weten ze hoe ze zich kunnen beschermen op internet en welke concrete maatregelen nemen ze? En hoeveel Nederlanders worden slachtoffer van online criminaliteit? In hoeverre hebben ze te maken met online discriminatie en online oproepen tot openbare-ordeverstoring? Al deze vragen, en nog meer, worden in deze publicatie Online Veiligheid en Criminaliteit 2022 (afgekort OVeC 2022) beantwoord.

Dit is niet het eerste onderzoek over deze thematiek dat het CBS heeft uitgevoerd. In de jaarlijkse ICT-enquête Internetgebruik Huishoudens en Personen is eerder onderzoek gedaan naar online veiligheid en in de tweejaarlijkse Veiligheidsmonitor wordt online criminaliteit onderzocht. Uit deze monitor bleek dat in 2021 ongeveer 1 op de 6 Nederlanders van 15 jaar of ouder (dat zijn 2,5 miljoen mensen) slachtoffer waren van online criminaliteit (Akkermans, Kloosterman, Moons, Reep en Tummers-van der AA, 2022). Op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) heeft het CBS de stand van zaken anno 2022 op het terrein van online veiligheid en criminaliteit onderzocht. Het is de eerste keer dat het CBS beide thema’s, online veiligheid en online criminaliteit, in één onderzoek heeft gecombineerd . De intentie bestaat om het onderzoek in de even jaren, de jaren waarin geen Veiligheidsmonitor wordt gehouden, te herhalen zodat het ook een monitorfunctie krijgt. De eerste vervolgmeting zal dan dus plaatsvinden in 2024.

Bron

Akkermans, Math, Judit Arends, Elianne Derksen & Carin Reep (mei 2023). Online veiligheid en criminaliteit 2022. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek, 71 pp. https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2023/19/online-veiligheid-en-criminaliteit-2022

Samenvatting

De cijfers in dit onderzoek zijn gebaseerd op een internetenquête onder de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder (ruim 14,7 miljoen personen). Het onderzoek heeft plaatsgevonden van augustus tot en met oktober 2022. Voor het onderzoek zijn honderdduizend personen benaderd. Bijna 33 duizend personen hebben de vragenlijst ingevuld, een respons van 32,9 procent. Dit grote aantal respondenten maakt het mogelijk om niet alleen voor de totale 15-plus bevolking maar ook voor groepen daarbinnen betrouwbare uitspraken te doen over online veiligheid en criminaliteit in Nederland.

Het onderzoek richt zich op inwoners van Nederland van 15 jaar of ouder . Het verslagjaar is 2022 . Centraal staan de volgende onderzoeksvragen:

Online veiligheid

Hoe gaan Nederlanders om met privacy en het beschermen van persoonlijke gegevens op internet?

In welke mate zijn Nederlanders bekend met begrippen op het terrein van internetveiligheid?

In welke mate maken Nederlanders zich zorgen over internetveiligheid?

Welke maatregelen nemen Nederlanders om te voorkomen dat ze slachtoffer worden van online criminaliteit?

Hoe veilig voelen Nederlanders zich op internet en hoe schatten ze de kans in om slachtoffer te worden van online criminaliteit?

Online criminaliteit

Wat is de aard en omvang van het slachtofferschap van online criminaliteit?

Wie zijn de daders van online criminaliteit?

Wat zijn de gevolgen van online criminaliteit voor de slachtoffers?

In welke mate vindt melding en aangifte van online criminaliteit plaats?

Online discriminatie

In welke mate voelen Nederlanders zich online gediscrimineerd?

Op welke gronden en op welke manieren voelen de slachtoffers zich online gediscrimineerd?

Wat zijn de gevolgen van online discriminatie voor de slachtoffers?

In welke mate vinden melding en aangifte plaats van online discriminatie?

Online oproepen tot openbare-ordeverstoring

Hoe vaak zien Nederlanders online oproepen tot openbare-ordeverstoring?

Om welke soorten verstoring van de openbare orde gaat het?

Hoe vaak vindt er een openbare-ordeverstoring plaats in de eigen buurt?

Om welke soorten verstoring van de openbare orde in de buurt gaat het?

In welke mate ervaart men zelf overlast van openbare-ordeverstoring in de eigen buurt?

Beide laatste thema’s met de bijbehorende onderzoeksvragen (online discriminatie en online oproepen tot openbare-ordeverstoring) vallen buiten de scope van online criminaliteit, maar zijn op verzoek van het ministerie van J&V toegevoegd.

Afsluitend

Meten is weten en dat geldt ook voor het onderwerp online veiligheid en criminaliteit. Opnieuw blijkt dat Nederland voorop loopt binnen Europa waar het gegevensverzamelingen betreft over slachtofferschap van online criminaliteit en klassieke criminaliteit. Voor deze laatste categorie zie: https://prohic.nl/2022/03/01/353-1-maart-2022-veiligheidsmonitor-2021/ We kennen in Nederland een lange traditie met zogenaamde slachtofferenquêtes, die werden al medio jaren ´70 van de vorige eeuw afgenomen en destijds gepubliceerd door het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie. Gegevens uit deze bronnen zijn in feite brandstof voor het criminaliteitsbeleid en de aanpak daarvan in de praktijk. Maak er vooral gebruik van bij die aanpak, dan is er daadwerkelijk sprake van een ´evidence based beleid´