Inleiding en context
Goede morgen beste ´kennisparelontvangers´, het is vandaag dinsdag 11 juli 2023. Op basis van de vele afwezigheidsmeldingen is duidelijk dat veel collega´s met verlof / vakantie zijn, geniet ervan. Voor de ´nablijvers´ heb ik weer een verse ´kennisparel´ in de aanbieding. Maar eerst een toepasselijk liedje bij de ´kennisparel´ van vandaag: https://www.youtube.com/watch?v=-6eUCOFXuxo Vandaag een stand-van-zaken overzicht over de rechten van slachtoffers in de Europese Unie. Richtlijn 2012/29/EU (de richtlijn slachtofferrechten) stelt minimumnormen vast voor de rechten, ondersteuning en bescherming van slachtoffers van misdrijven en zorgt ervoor dat personen die het slachtoffer zijn geworden van misdrijven worden erkend en met respect behandeld.
Het zorgt er ook voor dat slachtoffers de juiste bescherming krijgen, materiële en immateriële steun en toegang tot de rechter. De richtlijn slachtofferrechten heeft sinds de introductie een positief effect gehad. Echter, op basis van een evaluatie van de richtlijn door de Commissie in 2020 blijkt dat er tekortkomingen zijn op het gebied van de praktische tenuitvoerlegging ervan door de lidstaten: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=SWD:2022:179:FIN Deze tekortkomingen komen bijvoorbeeld voort uit het gebrek aan expertise die in sommige bepalingen van de richtlijn staan vermeld. Bijvoorbeeld onvolkomenheden in de verstrekking van gespecialiseerde hulp door experts om tegemoet te komen aan specifieke behoeften van slachtoffers en in de toegang van slachtoffers tot relevante informatie over hun rechten.
De herziening van de richtlijn maakt deel uit van de EU-strategie voor de rechten van slachtoffers over de periode 2020-2025: https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/policies/justice-and-fundamental-rights/criminal-justice/protecting-victims-rights/eu-strategy-victims-rights-2020-2025_en Deze herziening heeft tot doel het verder versterken van de rechten van slachtoffers van misdrijven in de gehele EU. De reikwijdte van de herziening omvat verbeteringsvoorstellen voor wat betreft de toegang tot informatie en ondersteuning voor slachtoffers. Ook om ervoor te zorgen dat slachtoffers gedurende de hele strafprocedure met respect worden behandeld en hun rechten om aan het strafproces deel te nemen te versterken. Daarnaast is de herziening gericht op een betere bescherming van slachtoffers van gender gerelateerd geweld, inclusief seksueel geweld en huiselijk geweld en om tegemoet te komen aan de behoeften van kwetsbare slachtoffers, zoals kinderen en personen met een handicap. Op naar de ´kennisparel´ van vandaag. O ja, deze ´kennisparels´ verstuurde ik eerder over ´slachtofferzorg´: 37;123;174;380; en 538, allemaal gratis te downloaden vanaf: https://prohic.nl/de-parels-van-jaap-de-waard/
Bron
Ahamad Madatali, Hannah (July 2023). Victims’ rights in the EU: Revision of Directive 2012/29/EU. Brussels: European Parliamentary Research Service, Ex-Post Evaluation Unit, 11 pp. https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2023)747432
Samenvatting
This briefing is one in a series of implementation appraisals produced by the European Parliamentary Research Service (EPRS) on the operation of existing EU legislation in practice. Each briefing focuses on a specific EU law that is likely to be amended or reviewed, as envisaged in the European Commission’s annual work programme. Implementation appraisals aim at providing a succinct overview of publicly available material on the implementation, application and effectiveness to date of specific EU law, drawing on input from EU institutions and bodies, as well as external organisations. They are provided by the Ex-Post Evaluation Unit of the EPRS to assist parliamentary committees in their consideration of new European Commission proposals, once tabled. Directive 2012/29/EU (the Victims’ Rights Directive) establishes minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime and ensures that persons who have fallen victim to crime are recognised and treated with respect.
It also ensures that victims receive proper protection, support and access to justice. The Victims’ Rights Directive has had a positive effect where implemented. However, the European Commission 2020 evaluation of the directive recognises, there are shortcomings when it comes to its practical implementation by Member States. These shortcomings originate, for example, from the lack of specificity in some of the directive’s provisions. For instance, inadequacies in the provision of specialised expertise to meet specific victims’ needs, and in victims’ access to relevant information on their rights.
The revision of the Directive is part of the 2020 2025 EU strategy on victims’ rights. This revision aims at strengthening the rights of victims of crime throughout the EU. The scope of the revision includes improving access to information and support for victims, ensuring that victims are treated with dignity and respect throughout criminal proceedings, and enhancing their rights to participate in them. Additionally, the revision aims at better protection for victims of gender-based violence, including sexual violence and domestic abuse, and to address the needs of vulnerable victims, such as children and persons with disabilities.
Afsluitend
De participatie van slachtoffers is essentieel voor een goed functionerend strafrechtsysteem. Of het nu gaat om de nationale of internationale strafrechtspleging, slachtoffers nemen deel door het slachtofferschap aan de autoriteiten te melden, verklaringen af te leggen, informatie te geven, bewijs te leveren, te verschijnen voor vragen, getuigenverklaringen af te leggen, te reageren op kruisverhoor, opmerkingen in te dienen voor verschillende doeleinden en aanwezig te zijn ter zitting. De actieve participatie van slachtoffers draagt onder meer bij aan gedetailleerde informatie over het slachtofferschap zelf en/of standpunten over wat autoriteiten naar aanleiding daarvan zouden moeten doen. Participatieve activiteiten kunnen geconcentreerd zijn in de tijd of verspreid over jaren. Strafrechtspraak is een complex systeem dat bestaat uit een aantal organisaties en meerdere besluitvormers. Ze zijn verspreid over de strafrechtketen: preventie, opsporing, vervolging, straftoemeting / berechting en nazorg.
Waar justitie zich vanouds op daders richtte, is het slachtofferperspectief meer recent naar voren gekomen. De opbloei van de victimologie, de leer van het slachtofferschap, is begonnen na de eerste slachtofferenquête die in 1966 in de VS is afgenomen. Met deze ‘alternatieve barometer’ kwam de omvang en geografische spreiding van slachtofferschap in beeld – medio de jaren ’70 is deze methode in Nederland opgestart. Vooral in de jaren ’90 en daarna is gewerkt aan het verstevigen van de positie van slachtoffers. De positie van het slachtoffer van misdrijven is de afgelopen decennia sterk verbetert. Dat leidt tot een meer gedifferentieerd pakket aan mogelijkheden. De hulpverlening aan slachtoffers van misdrijven in Nederland kent een lange traditie. Ook de positie van het slachtoffer in het strafproces heeft een stevig fundament gekregen.
Sinds 1984 wordt met subsidie van de Rijksoverheid hulp geboden aan slachtoffers van misdrijven. Naast uitkeringen uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven (sinds 1976) gaat het om de praktische, juridische en emotionele opvang en ondersteuning van slachtoffers en hun directe omgeving. Dat geldt ook voor de laatste jaren ingevoerde mogelijkheden om schade te verhalen op daders en om te participeren in het strafproces via spreekrecht en de schriftelijke slachtoffer-verklaring. In de beginperiode was vooral sprake van ‘de arm om de schouder’. Nu willen slachtoffers door justitie, politie en rechterlijke macht ook ‘erkend en herkend’ worden.
De hulpverlening aan slachtoffers maar ook het verstevigen van hun mogelijkheden in het strafproces valt positief uit. Klanttevredenheidsonderzoek laat zien dat meer dan driekwart van de slachtoffers een voldoende tot zeer goed rapportcijfer geeft aan de bejegening door politie, OM en slachtofferhulp: https://repository.wodc.nl/handle/20.500.12832/3269 Het beter positioneren en informeren van slachtoffers leidt ook tot een hogere waardering van en vertrouwen in het strafrechtssysteem. Kortom, investeren in een goede slachtofferhulp is van belang. Al is het alleen maar om het vertrouwen van die slachtoffers in een rechtvaardige wereld en in een adequate responsieve overheid te doen toenemen.
