Inleiding

Goede morgen op deze vrijdag 13 december 2024. Er ging iets mis met de eerdere verzending van de ´kennisparel´ van vandaag. Te vroeg en onvolledig. Dat ligt aan vrijdag de 13^e zullen we maar denken, sorry daarvoor. Maar nu dus de volledige ´aangeklede kennisparel´. Maar eerst een vrolijk  liedje: https://www.youtube.com/watch?v=LemG0cvc4oU&list=PL-KZo1It32TzLJ_odVbZMrwC_vYo6fM58&index=7 De ´kennisparel´ van vandaag is van minder vrolijke aard, namelijk ervaren discriminatie. Die ´kennisparel´ is opnieuw een prima secundaire analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op data uit de Veiligheidsmonitor: https://prohic.nl/2024/03/01/674-1-maart-2024-veiligheidsmonitor-2023/ Ik heb ook het bijbehorende persbericht bijgesloten.

In 2023 zei 1 op de 10 inwoners van Nederland van 15 jaar of ouder zich in de afgelopen twaalf maanden gediscrimineerd te hebben gevoeld. Dat komt neer op 1,6 miljoen mensen en is vergelijkbaar met 2021: https://prohic.nl/2022/07/06/419-6-juli-2022-gediscrimineerd-gevoeld/ . De meest genoemde gronden voor discriminatie waren ras of huidskleur, en nationaliteit. Dat meldt het CBS op basis van de Veiligheidsmonitor 2023, een enquête waaraan ruim 180 duizend mensen deelnamen. Meer vrouwen dan mannen ervoeren discriminatie, en meer jongeren dan ouderen. Ook zijn er verschillen naar seksuele oriëntatie: homoseksuele mannen en homoseksuele vrouwen voelden zich met ruim 20 procent relatief vaak gediscrimineerd. Daarnaast voelde vooral de tweede generatie met een herkomst buiten Europa zich in de afgelopen twaalf maanden gediscrimineerd (25 procent), met name degenen met een Nederlands-Marokkaanse of Nederlands-Surinaamse herkomst

Bron

CBS (december 2024). Ervaren discriminatie in Nederland. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek, 26 pp. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2024/ervaren-discriminatie-in-nederland

Samenvatting

In deze publicatie worden de volgende onderzoeksvragen beantwoord:

1. In welke mate hebben inwoners van Nederland zich in 2023 gediscrimineerd gevoeld en is dit veranderd ten opzichte van 2021?

2. In welke mate komen verschillende discriminatiegronden voor en in welke mate verschillen bevolkingsgroepen daarin?

3. Op welke manieren ervaren mensen discriminatie en zijn er verschillen tussen bevolkingsgroepen in de mate waarin ze daarmee te

maken hebben?

4. In welke situaties en locaties wordt discriminatie ervaren?

5. In welke mate ervaren mensen discriminatie door instanties?

6. In welke mate en op welke gronden wordt er discriminatie ervaren op het werk?

7. In welke mate zijn er regionale verschillen in het ervaren van discriminatie?

8. Welke gevolgen heeft de ervaren discriminatie gehad?

9. Wat is de meldings- en aangiftebereidheid van ervaren discriminatie?

In deze publicatie staat de ervaren discriminatie in Nederland centraal onder de bevolking van 15 jaar en ouder. In welke mate hebben inwoners zich in 2023 gediscrimineerd gevoeld en is dit veranderd ten opzichte van 2021? Ook wordt beschreven op welke gronden deze discriminatie heeft plaatsgevonden, op welke manieren de discriminatie zich manifesteerde, in welke situaties en door welke instanties, wat de gevolgen waren en in hoeverre er melding en aangifte van is gedaan. Daarbij is er aandacht voor verschillen tussen bevolkingsgroepen en regio’s. De cijfers zijn afkomstig uit de Veiligheidsmonitor. In 2023 hebben ruim 180 duizend personen aan dit onderzoek deelgenomen.

Discriminatie kan op een of meerdere gronden worden ervaren. Van de bevolking van 15 jaar en ouder voelden de meeste mensen (ruim 4 procent) zich gediscrimineerd op grond van hun ras of huidskleur. De Nederlands-Surinaamse tweede generatie maakte dit het vaakst mee. Daarnaast gaf bijna 4 procent aan discriminatie te hebben ervaren vanwege hun nationaliteit, gevolgd door discriminatie op grond van man of vrouw zijn (3 procent). In 2023 gaf 4 procent van alle 15-plussers aan in de afgelopen twaalf maanden discriminatie op straat te hebben ervaren. Ook op het werk en in winkels komen mensen relatief vaak met discriminatie in aanraking.

Bijna een derde van de mensen die met discriminatie te maken hebben gehad, ervoer emotionele of psychische problemen, lichamelijke verwondingen en/of financiële problemen als gevolg. Emotionele of psychische problemen werden het vaakst genoemd: 28 procent van de mensen die discriminatie ervoeren, heeft of had hier last van. Verder zei 6 procent financiële problemen te hebben (gehad) en 1 procent lichamelijke verwondingen of letsel. Discriminatie gaat ook samen met minder vertrouwen in anderen. Ongeveer de helft (51 procent) van de mensen die gediscrimineerd werden, gaf aan hierdoor minder vertrouwen in anderen te hebben. Daarnaast voelde 21 procent zich minder veilig, ervoer 15 procent depressieve klachten en had 11 procent slaapproblemen.

Afsluitend

Zoals in de inleiding aangegeven gaat het in deze publicatie over ervaren discriminatie, dat wil zeggen de mate waarin mensen zelf het gevoel hebben gediscrimineerd te zijn. Ervaren discriminatie hoeft niet altijd overeen te komen met feitelijke discriminatie. Maar ook wanneer er geen feitelijke discriminatie aan ervaren discriminatie ten grondslag ligt, is de ervaring op zichzelf voldoende om te zorgen voor effecten op gedrag en gevoelens van mensen, zoals bijvoorbeeld ook uit de in deze publicatie beschreven gevolgen blijkt. Bovendien is het moeilijk, zo niet onmogelijk om op basis van een enquêteonderzoek objectieve discriminatie te meten. Daarvoor lenen zich observerend of participerend onderzoek, en onderzoek naar documentatie en correspondentie van bedrijven of instanties (zoals bijvoorbeeld in de toeslagenaffaire gebeurt) veel meer.

Opnieuw een prima secundaire analyse van het CBS op basis van data uit de Veiligheidsmonitor. Die Veiligheidsmonitor is relatief één van de meest omvangrijke slachtofferenquêtes ter wereld. Een geweldige bron van kennis voor iedereen in Nederland die zich met criminaliteit en rechtshandhaving bezig houdt. Daar mag je best wel een beetje trots op zijn, op die traditie en de publicatie zelf. En dit jaar is ook sprake van een jubileum: de Nederlandse slachtofferenquête bestaat dit jaar 50 jaar. Het WODC was destijds in 1974 de initiator van de uitvoering van de eerste Nederlandse slachtofferenquête: https://repository.wodc.nl/handle/20.500.12832/957