Inleiding en context
Dinsdagochtend 2 maart 2021, vandaag een hele verse ´kennisparel´ over gebiedsgebonden politiewerk. Dat begrip staat ook wel bekend als community policing. Het traditionele politiewerk was vooral gericht op zo snel mogelijk reageren op incidenten, terwijl onderzoek had laten zien dat alleen snel ter plaatse zijn weinig effect had op criminaliteit. Bij gebiedsgebonden politiewerk stelt de politie zich vooral proactief op en gaat op zoek naar de onderliggende problemen die criminaliteit veroorzaken om vervolgens deze problemen in de wijk bij de wortel aan te pakken.
Later is deze politiestrategie verder uitgewerkt in een model waarin de verschillende stappen worden beschreven, die gevolgd moeten worden bij een probleemgerichte werkwijze. Dit model wordt ook wel SARA genoemd, een acroniem voor Scanning Analysis Response Assessment. De eerste stap, Scanning, staat voor het ontdekken van de belangrijkste chronische veiligheidsproblemen. De volgende stap, Analysis, staat voor een verdiepende analyse van achtergronden en oorzaken van het specifieke probleem. De derde stap, Response, geeft de uitvoering van een afgestemde combinatie van preventieve, strafrechtelijke en bestuurlijke maatregelen door samenwerkende partners weer. De laatste stap, Assessment, houdt een effectmeting in, waarbij wordt nagegaan of de uitgevoerde maatregelen effect hebben gehad. Indien dit niet het geval blijkt, dan is het de bedoeling dat de hele cyclus opnieuw wordt doorlopen net zolang totdat het lokale veiligheidsprobleem is opgelost. Omdat probleemgerichte gebiedsgebonden politiezorg een methode betreft voor het analyseren en oplossen van criminaliteitsproblemen, kan deze in principe goed worden toegepast in combinatie met andere overkoepelende politiestrategieën.
Bron
Steden, Ronald van, Rosanne Anholt & Rein Koetsier (februari 2021). De kracht van gebiedsgebonden politiewerk: Een internationale literatuurstudie. Den Haag: Politie Nederland. https://nscr.nl/app/uploads/2021/03/VanSteden-Anholt-Koetsier-2021-De-kracht-van-GGP.pdf
Samenvatting
De auteurs hebben een internationale literatuurstudie naar gebiedsgebonden politiewerk uitgevoerd. Ze hebben in kaart gebracht welke inzichten de wetenschappelijke literatuur biedt over de organisatie, uitvoering en werking van lokaal politiewerk, waar leemtes zitten en waar nader onderzoek nodig is. De onderzoekers voerden de studie uit in het kader van de strategische onderzoekagenda van de politie. Gebiedsgebonden politiezorg (GGP) of community policing in het Engels, vormt het fundament onder de Nederlandse politie. Wijkagenten en andere lokale politiefunctionarissen opereren vanuit bureaus in de buurt. Over de afgelopen vijftig jaar is er (inter)nationaal veel onderzoek naar hun werk verricht. Op basis van ruim vierhonderd publicaties bestudeerden de onderzoekers wat al die studies hebben opgeleverd en waar ruimte zit voor kennisontwikkeling.
Community policing of GGP is een veelomvattend begrip, blijkt uit de literatuurstudie. Ten eerste draait het om een voor burgers nabije en aanspreekbare politie, die zichtbaar is binnen buurten en wijken, en tegenwoordig ook binnen virtuele gemeenschappen. Ten tweede moet de politie zorgdragen voor een correcte en transparante bejegening van burgers, zodat zij zich rechtvaardig behandeld en serieus genomen voelen. Ten derde behelst GGP probleemgericht politiewerk, met doordachte micro-interventies die nauw zijn afgestemd met sociaal beleid en met instanties die voor sociale veiligheid en leefbaarheid zorgen. Tot slot gaat het om het betrekken van burgers bij politiewerk, door problemen in de wijk samen bespreekbaar te maken.
De studie laat zien dat GGP momenteel wordt beïnvloed door allerlei maatschappelijke en politiek-bestuurlijke ontwikkelingen. Om er enkele te noemen: veiligheid is een groot thema, waarbij burgers veel van de politie verwachten, de opkomst van sociale media zorgt voor nieuwe uitdagingen, en in een multiculturele samenleving moet de politie het vertrouwen van allerlei bevolkingsgroepen blijven behouden. Bovendien is het politiekorps in 2013 gecentraliseerd. Een gevolg hiervan is een doorlopende discussie over de vraag of GGP de eigen uitgangspunten, zoals voldoende wijkagenten in de buurt, nog kan waarmaken. ‘Een zorgwekkende ontwikkeling’, noemde de Inspectie Veiligheid en Justitie dit onlangs. Politiewerk, zeker op lokaal niveau, heeft continu onderhoud nodig.
Afsluitend
Een prima overzichtswerk waar vele partijen lering uit kunnen trekken. Hoe beter de politie beleidsmatig de (oorzakelijke) factoren in relatie met lokale criminaliteit kan identificeren, hoe minder criminaliteit er is. Belangrijke kenmerken zijn dan dat het gaat om een gerichte aanpak van (potentiële) daders, slachtoffers en plekken en pleegtijden. Verder is er sprake van een gericht beleid waarbij rekening wordt gehouden met de wensen en verwachtingen van inwoners en belanghebbenden. Ten slotte is een gedegen criminaliteitsanalyse een must. Het gaat daarbij om het bepalen van de aard en omvang van criminaliteit, een analyse van de oorzaken, mogelijke maatregelen en een analyse van de werkzaamheid hiervan. Dat is het recept voor goed lokaal politiewerk. De grillige politiepraktijk laat echter vaak een ander beeld zien waarbij wordt afgeweken van dit recept. Bijgesloten literatuurstudie laat nogmaals zien dat een gebiedsgebonden aanpak door de politie kan werken: ´evidence based policing´ dus.
