Inleiding en context
Vrijdagmorgen 5 maart 2021, het weekeinde staat voor de deur. Vandaag een gisteren gepubliceerd rapport bijgesloten over de mogelijke rol van de sierteeltsector bij georganiseerde misdaad. De georganiseerde misdaad in Nederland is voor een belangrijk deel transitcriminaliteit. Criminele groeperingen zijn vaak betrokken bij illegale, grensoverschrijdende handel en smokkel (drugs, wapens, gestolen voertuigen, illegale immigranten, vrouwen) waarbij gebruik wordt gemaakt van dezelfde gelegenheidsstructuur die ook de legale economie faciliteert. Nederland is vooral een transitland, in behoorlijke mate een bestemmingsland en een belangrijk productieland (synthetische drugs, hennep). Niet alleen de geografische positie van Nederland en de rol als logistiek knooppunt in Europa, maar ook de sociale infrastructuur zorgt voor een ruime gelegenheidsstructuur in Nederland. De sierteelt / bloemenveilingen maken onderdeel uit van die logistiek en vormen daarmee een prima gelegenheidsstructuur om georganiseerde misdaad te faciliteren.
De ontstane criminele gelegenheidsstructuur wordt vooral veroorzaakt door de dynamiek tussen de vraag en het aanbod van (illegale) goederen en diensten. Vooral bij zeer gewilde producten en daarmee een omvangrijk volume zijn deze markten zeer winstgevend. Hierdoor ontstaat vooral een georganiseerde criminele gelegenheidsstructuur. Gezien het massale karakter dat kenmerkend is voor deze markten is het voor de criminele deelnemers binnen deze markten een noodzaak om te beschikken over een goede logistieke infrastructuur. Vooral in Nederland biedt de legale infrastructuur (wegen, water, havens, vliegvelden, open grenzen, treinverkeer, goederenvervoer) een prima gelegenheidsstructuur voor de criminele gelegenheidsstructuur. Een kenmerk van dergelijke markten is de noodzaak om vooral het vervoer en transport van de illegale goederen goed te kunnen regelen. Mobiliteit en criminaliteit gaan vaak hand in hand. Ook een soepele verdeling en afzet van illegale goederen is een belangrijke voorwaarde om goed te kunnen functioneren. Criminele adaptieve netwerken en nodale punten zijn onmisbaar om de criminele bedrijfsvoering goed vorm te geven. Sierteelt / bloemenveilingen maken hiervan onderdeel uit. Kortom, verboden markten zijn lucratieve criminele markten. Ook hier geldt dat vroegtijdig preventief ingrijpen en het frustreren van de logistieke keten een must is. Ook binnen deze markten kan een groot scala aan preventieve maatregelen en interventies worden toegepast: https://www.researchgate.net/publication/338999955_Preventieve_en_bestuurlijke_aanpak_van_georganiseerde_criminaliteit_in_Nederland_Een_multidimensionale_aanpak
Bron
Torre, Edward van der, Anton van Wijk, Maaike Heijkoop, Hester de Boer & Joey Wolsink (maart 2021) Mainport in de tweede linie: Over sierteelt en ondermijning. Aalsmeer: Royal FloraHolland, 39 pp. https://www.royalfloraholland.com/media/15099979/onderzoeksrapport-mainport-in-de-tweede-linie.pdf
Samenvatting
Het is voor criminelen aantrekkelijk om misbruik te maken van de logistieke systemen die samenhangen met de internationale positie van de sierteeltsector. Bij de andere mainports – Amsterdam Schiphol en de Rotterdamse haven – wordt een EU-buitengrens bewaakt en zijn dagelijks douane, opsporingsdiensten en vele beveiligers aan het werk. Dat is in de sierteeltsector, een mainport in de tweede linie, niet of nauwelijks het geval. Dat maakt de sector kwetsbaar voor onder andere drugstransporten, arbeidsuitbuiting en witwassen. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Mainport in de tweede linie’ dat in 2020 is uitgevoerd. In opdracht van de stuurgroep ‘Weerbare Sierteeltsector’ is onderzoek verricht naar de mate van zware georganiseerde criminaliteit in de sierteeltsector, met een mogelijk ondermijnend karakter.
Drugs die via een zee-of luchthaven naar Nederland komt, of hier is geproduceerd, wordt doorgevoerd via onder meer wegtransport van versproducten, waaronder bloementransport. De massale dagelijkse bloementransporten over de EU-grens én binnen de EU zijn aantrekkelijk voor criminelen die drugs willen vervoeren. Als bloementransporten geen EU-grens passeren is het niveau van controle bovendien laag, zo schrijven de onderzoekers. Zij concluderen verder dat in de sierteeltsector ook (veel) geld wordt verdiend met andere ondermijnende criminaliteit. Er is sprake van systematische fraude, witwassen, oplichting, arbeidsuitbuiting en het smokkelen van onder meer wapens, sigaretten en vuurwerk. Volgens bronnen die de onderzoekers hebben gesproken zijn er criminele netwerken en malafide bedrijven die zich met meerdere vormen van criminaliteit bezig houden.
Afsluitend Om tot een effectieve aanpak van georganiseerde misdaad te komen is het noodzakelijk de aandacht niet alleen te richten op de criminele subjecten in de drugsproductie en -handel en hun directe entourage, maar vooral ook op de gelegenheidsstructuren, de dienstverleners en de (sociale) voedingsbodem die voor de drugsindustrie van vitaal belang zijn. Meer focus op sleutelpersonen (subjecten, groepen, negatieve rolmodellen), sleutelplaatsen (locaties, logistieke knooppunten), sleutelbranches (sectoren) en criminele processen (fenomenen). Te denken valt aan sectoren als transport en logistiek, financiële dienstverlening, lokale horeca en detailhandel. Een dergelijke integrale aanpak van preventie tot repressie heeft een veel breder effect dan alleen op de illegale drugsmarkten, omdat dezelfde onderliggende factoren ook faciliterend zijn voor veel andere criminele markten en activiteiten. Georganiseerde misdaad is namelijk polymorf qua karakter, oftewel men is van alle illegale markten thuis. Bijgesloten studie laat zien dat de sierteelt gevoelig is voor georganiseerde misdaad en hier bewust of onbewust het illegale bedrijfsproces kan faciliteren. Preventie van georganiseerde misdaad is hier als eerste strategie op zijn plaats.
