Inleiding en context

Het is vrijdagmorgen 23 april 2021. De laatste werkdag van de week. Ik heb vandaag een vrije dag genomen om naar Lochem te gaan. Maar toch eerst een ´kennisparel´ die ik jullie niet wil onthouden. Gisteren laat in de middag verscheen namelijk het rapport Effecten van preventie: Een compacte literatuursynthese. En dat is natuurlijk één van mijn favoriete onderwerpen: criminaliteitspreventie. De auteurs zijn erin geslaagd om in korte tijd een gedegen literatuursynthese te produceren. Nu ben ik niet helemaal objectief want ik ben betrokken geweest bij het onderzoek. Maar toch, neem kennis van deze rijke kennisbron. Voor de geïnteresseerde lezer hen ik ook de samenvatting en de beleidsreactie aan de Tweede Kamer bijgesloten.

Bron

Snippe, J., J.A. de Muijnck, M. Kamperman & R. Pieper (maart 2021). Effecten van preventie: Een compacte literatuursynthese. Groningen: Breuer/Intraval, 82 pp.

https://www.wodc.nl/actueel

Samenvatting

Bij de bespreking van het PwC-rapport ‘Doorlichting strafrechtketen’ in de Tweede Kamer is door de heer Van den Berge (GroenLinks) opgemerkt dat effecten van preventie van criminaliteit niet terugkomen in de cijfermatige gegevens over rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding. Hierbij stelde hij de vraag of inzichtelijk gemaakt kan worden wat preventie daadwerkelijk oplevert. De minister van Justitie en Veiligheid heeft toegezegd te laten nagaan wat er over het onderwerp ‘Wat levert preventie op?’ in binnen- en buitenland aan betrekkelijk recent onderzoek (vijf tot tien jaar oud) voorhanden is. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft onderzoeks- en adviesbureau Breuer&Intraval een literatuursynthese gedaan naar de effecten van criminaliteitspreventie. Het doel van het literatuuronderzoek is om op basis van sleutelpublicaties en overzichtsartikelen een beeld te schetsen van wat over de effecten van criminaliteitspreventie op kernthema’s bekend is.

Probleemstelling Om dit te onderzoeken hebben wij de volgende probleemstelling geformuleerd:

Welke conclusies kunnen op basis van bestaande (nationale en internationale)

overzichtsartikelen of sleutelpublicaties getrokken worden over de effecten van preventie?

Secundair aan deze probleemstelling is gekeken of er inzicht verkregen kan worden in de financiële kosten en baten van preventie.

Onderzoeksaanpak

De literatuursynthese is in drie fasen uitgevoerd. Als eerste stap is er in drie databases gezocht naar internationale meta-analyses en systematic reviews en zijn er gesprekken gevoerd met sleutelinformanten. Om dit onderzoek binnen de gestelde tijd uit te voeren hebben we ons bij het zoeken naar wetenschappelijke (internationale) publicaties moeten beperken tot publicaties tussen 2010-2020 en de zoektermen beperkt tot crime in combinatie met systematic review of meta-analysis en de zoektermen prevention of reduction. Dit leverde, na ontdubbeling, 259 artikelen op. In een tweede stap is naar Nederlandse literatuur gezocht. Het invoeren van de zoekopdracht criminaliteitspreventie (en effect) in drie databases leverde na toepassing van de inclusiecriteria 65 artikelen op.

Deze werden met de sneeuwbalmethode nog aangevuld met 55 artikelen, waardoor het totaal aantal bestudeerde Nederlandse artikelen op 110 uitkomt. In fase 3 hebben we het vervolgens het Nederlandse preventiebeleid bestudeerd. Hierbij hebben we gekeken naar de uitgaven aan criminaliteitspreventie in Nederland, de thema’s waar het ministerie van Justitie en Veiligheid, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), en de Nederlandse universiteiten met een vakgroep criminologie zich op richten. Dit leverde de volgende thema’s op:

• HIC (met name: woninginbraken en overvallen);
• Veiligheid en zorg;
• Leefbaarheid/overlast in wijken (betrekken van burgers bij preventie);
• Vandalisme/vernieling in de openbare ruimte;
• Geweld en agressie (met name: huiselijk geweld en uitgaansgeweld);
• Cybercriminaliteit;
• Terugdringen van recidive;
• Georganiseerde criminaliteit.

Op basis van dit totaaloverzicht van 379 internationale en Nederlandse bronnen hebben we, gezien het brede onderwerp en de korte doorlooptijd, in overleg met de begeleidingscommissie vier thema’s geselecteerd voor de verdiepende fase van deze studie. Op deze vier thema’s zijn 89 artikelen verzameld. We hebben voor vier thema’s de uitkomsten van de aangetroffen internationale

onderzoeken vertaald naar de Nederlandse beleidscontext. Deze vier thema’s zijn: woninginbraken, betrekken van burgers bij preventie (met hierbinnen: jeugdcriminaliteit), uitgaansgeweld en georganiseerde criminaliteit.

Afsluitend

Kijk van dit bijgesloten rapport word ik vrolijk en opgewekt op deze vrijdagmorgen. Het blijkt dat het vaak lastig is om uitspraken te doen over de effectiviteit van criminaliteitspreventie, maar één ding wordt wel duidelijk: er is de laatste jaren sprake van een accumulatie aan kennis op dit beleidsterrein. En daar kan iedereen zijn voordeel mee doen.