Inleiding en context
Het is vandaag dinsdag 4 januari 2022. Het nieuwe werkjaar is toch altijd weer opnieuw even wennen geblazen. Lastig om je draai te vinden en zeker in een periode waarin voor velen het thuiswerken nog steeds een realiteit is. Maar goed, even doorbijten en we zitten weer in het ritme van ons (thuis)werk. Vandaag weer een nieuwe ´kennisparel´ in jullie mailbox. Dit keer een artikel van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het betreft een nadere analyse op data over de leefsituatie van de Nederlandse jeugd en jeugdhulpgebruik. Die data komt uit de jaarlijkse Landelijke Jeugdmonitor: https://jeugdmonitor.cbs.nl/index.php/publicaties/jaarrapport-2021
Dat rapport geeft een overzicht van de leefsituatie van jongeren in Nederland. Hierin wordt aan de hand van een aantal maatschappelijke thema’s aandacht besteed aan ontwikkelingen en regionale verschillen. Hierbij komt ook de demografische situatie in Caribisch Nederland aan bod. Onderwerpen die jaarlijks in het Jaarrapport Jeugdmonitor aan bod komen zijn gezinssituatie, opgroeien in een bijstandsgezin, onderwijs, arbeid, leefstijl, criminaliteit, jeugdzorg en de situatie van jongeren in Caribisch Nederland. Daarnaast besteedt de editie van 2021 ook aandacht aan het leven van jongeren in coronajaar 2020. Het Jaarrapport is een gezamenlijke publicatie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Centraal Bureau voor de Statistiek. De inhoud is gebaseerd op cijfers die op de website www.landelijkejeugdmonitor.nl staan.
Bron
Fernandez Beiro, Linda & Astrid Pleijers (december 2021). Landelijke Jeugdmonitor: Leefsituatie jeugd en jeugdhulpgebruik. Statistische Trends, 17 december, pp. 1-12.https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2021/landelijke-jeugdmonitor-leefsituatie-jeugd-en-jeugdhulpgebruik
Samenvatting
In dit artikel wordt op basis van de Landelijke Jeugdmonitor de leefsituatie en het jeugdhulpgebruik van jongeren in Nederland in 2020 beschreven, zowel landelijk als op gemeenteniveau. Dit gebeurt aan de hand van een set maatschappelijke indicatoren en het jeugdhulpgebruik in een totaalcijfer. Over het algemeen is de verwachting dat hoe beter de leefsituatie van jongeren is, hoe lager het jeugdhulpgebruik. De afgelopen jaren was er op basis van de indicatoren echter sprake van een verbeterde leefsituatie van jongeren, terwijl het jeugdhulpgebruik toenam. Omdat deze tegengestelde bewegingen ingaan tegen de verwachtingen daarover, worden in dit artikel de maatschappelijke indicatoren en het jeugdhulpgebruik nader bekeken en ook op gemeenteniveau aan elkaar gerelateerd. Er blijkt alleen een matige samenhang te zijn van de indicatoren kinderen in een bijstandsgezin, geregistreerde verdachte jongeren en meldingen van kindermishandeling met het jeugdhulpgebruik. Deze samenhang is zwak voor derdejaarsleerlingen in het vmbo en werkzame jongeren. Op basis van deze eerste verkenning lijken de maatschappelijke indicatoren geschikt om een globaal beeld van de leefsituatie van jongeren te bieden maar minder geschikt om te relateren aan het jeugdhulpgebruik in een gemeente.
Wat betekenen de uitkomsten voor het gebruik van de maatschappelijke indicatoren in de Landelijke Jeugdmonitor? De maatschappelijke indicatoren bieden samen een globaal overzicht van de leefsituatie van de jeugd in gemeenten op verschillende thema’s. Uit de indicatoren blijkt bijvoorbeeld dat gemeenten in Noordoost Groningen in vergelijking met andere gemeenten relatief hoog scoren op de maatschappelijke indicatoren minderjarige bijstandskinderen, meldingen van kindermishandeling, derdejaars vmbo’ers en jonge geregistreerde verdachten. Daarentegen zijn er relatief weinig werkende jongeren. Voor andere regio’s is dit beeld minder eenduidig. De maatschappelijke indicatoren laten gemeenten zien op welke thema’s het relatief goed gaat, en op welke thema’s
het nog beter kan.
Op basis van deze eerste verkenning lijken de maatschappelijke indicatoren geschikt om een globaal beeld van de leefsituatie van jongeren te bieden maar minder geschikt om te relateren aan het jeugdhulpgebruik in een gemeente. Dat blijkt uit de beperkte
samenhang van de maatschappelijke indicatoren met het jeugdhulpgebruik op gemeenteniveau. De indicatoren minderjarige kinderen in een bijstandsgezin, meldingen van kindermishandeling en geregistreerde verdachte jongeren lieten een matige samenhang zien, en
de indicatoren werkzame jongeren en derdejaars vmbo’ers een zwakke samenhang. Deze beperkte samenhang komt mede doordat naast deze indicatoren ook nog andere factoren op gemeenteniveau een rol kunnen spelen. Het huidige onderzoek heeft een aantal beperkingen. De beschikbare data die als uitgangspunten voor de analyses hebben gediend, vormen een beperking van de keuzemogelijkheden in het aantal en type indicatoren waarvoor een correlatie berekend kan worden met het jeugdhulpgebruik in een gemeente. Het jeugdhulpgebruik is afhankelijk van een diverse set factoren. Zoals het aantal jongeren in eenoudergezinnen, het aantal jongeren in het speciaal onderwijs en het aantal kinderen per huishouden, maar ook gemeentelijk beleidsaspecten. In deze verkennende analyse ligt de focus op de – beperkte – set maatschappelijke indicatoren die zijn opgenomen in de Landelijke Jeugdmonitor en op gemeenteniveau beschikbaar zijn. Een tweede kanttekening is het feit dat de correlaties alleen bivariaat bekeken zijn en niet in samenhang met elkaar.
Een eerste suggestie voor vervolgonderzoek volgt uit de genoemde beperkingen. Vervolgstudie is nodig om na te gaan welke andere factoren nog van invloed kunnen zijn op het jeugdhulpgebruik op gemeenteniveau, zoals het aantal jongeren in eenoudergezinnen, het
percentage jongeren in het speciaal onderwijs en het aantal kinderen per huishouden. Daarnaast kunnen bepaalde aspecten van het gemeentelijk beleid worden meegenomen die in het huidige onderzoek buiten beschouwing worden gelaten. In het onderzoek van SCP
(2020) worden hier enkele suggesties voor gedaan zoals de inzet en samenstelling van wijkteams, de aanwezigheid van praktijkondersteuners jeugd bij huisartsen en verschillen in inkoopcontracten. Ook kan, indien mogelijk, worden gekeken naar de samenhang tussen meerdere indicatoren met het jeugdhulpgebruik aan de hand van een multivariate regressieanalyse. Dit kan op zowel gemeenteniveau als op individueel niveau.
Afsluitend
De Jeugdmonitor heeft onder andere als doel om met data over jeugdhulpgebruik en scores op maatschappelijke indicatoren vragen op te roepen. Bijgesloten artikel betreft een eerste verkenning om daar meer inzicht over te verkrijgen. Om een beter beeld te krijgen van de werkelijkheid achter deze cijfers, worden overheden, wetenschappers en andere betrokken uitgedaagd nader (benchmark)onderzoek te doen, om deze verschillende scores tussen gemeenten en regio’s te verklaren. Voor deze onderzoeken kan gebruik worden gemaakt van een veelheid aan data, waarvan in het Jaarrapport van de Jeugdmonitor slechts een selectie wordt gepresenteerd. De zoektocht kan beginnen op de Jeugdmonitor-website: https://jeugdmonitor.cbs.nl/ en verder gaan in de Jeugdmonitor StatLine,: https://jmopendata.cbs.nl/#/JM/nl/ waar naar wens tal van data kunnen worden gecombineerd. Nederland is rijk aan openbare statistische data, nu nog zorgen dat er meer beleidsmatig en praktische gebruik van wordt gemaakt.
Tot zover maar weer, blijf gezond, optimistisch en wees vooral aardig voor elkaar. Alleen zo gaan we echt solidair met elkaar om. Tot de volgende ´kennisparel´ die over een paar dagen in jullie mailbox valt.