Inleiding en context
Het is vandaag vrijdag 4 februari 2022. Voor velen de laatste werkdag van de week. Geniet van het weekeinde. Toch op de valreep nog maar een ‘’kennisparel’’ gemaakt. En niet zo maar ééntje, het betreft een brandnieuw themanummer van het tijdschrift Justitiële Verkenningen over Georganiseerde criminaliteit en ondermijning. Betreffend tijdschrift is het zogenaamde ´flagship´ product van het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie.
Zorgen over de toenemende invloed van de georganiseerde criminaliteit op de Nederlandse samenleving staan centraal in het nieuwste nummer van Justitiële verkenningen. Meest in het oog springend zijn de gewelddadige ‘afrekeningen’, waarvan de schokkende moordaanslag op journalist Peter R. de Vries op 6 juli 2021 nog vers in het geheugen ligt. Inmiddels zijn er tal van liquidaties gepleegd op mensen die niet tot de criminele ‘onderwereld’ behoren, zoals de advocaat Derk Wiersum, familieleden van criminelen en de onfortuinlijke individuen die slachtoffer werden van een ‘vergismoord’. Daarnaast is intimidatie uit criminele hoek van bijvoorbeeld Officieren van Justitie en lokale gezagsdragers al lang geen uitzondering meer. Het roept de vraag op of de rechtsstaat hierdoor wordt bedreigd.
Bron
Scheepmaker, Marit (Redacteur) (december 2021). Georganiseerde criminaliteit en ondermijning. Justitiële Verkenningen, vol. 47, no. 6 december, 107 pp. https://repository.wodc.nl/bitstream/handle/20.500.12832/3149/JV202104-volledige%20tekst.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Samenvatting
Het bijgesloten themanummer bestaat uit de volgende bijdragen. Barbra van Gestel gaat hier in het openingsartikel uitgebreid op in. Hoe en op welke leeftijd individuen verzeild raken in de georganiseerde criminaliteit is een onderwerp dat aan bod komt in bijdragen van Vere van Koppen en Anna Sergi. De stelling van de Italiaanse journalist en maffiadeskundige Roberto Saviano dat de Nederlandse belastingregels witwassen en daarmee de georganiseerde misdaad faciliteren wordt op de korrel genomen door Edwin Kruisbergen. Verder is er aandacht voor de strijd tegen ondermijnende criminaliteit, waarvoor in de afgelopen jaren extra geld ter beschikking is gesteld. De auteurs Karin van Wingerde, Victor van Santvoord, Roland Moerland, Lieselot Bisschop en Hans Nelen bekijken of dit geld goed besteed is en inventariseren succesvolle en minder geslaagde praktijken en samenwerkingen in projecten die werden opgezet. Ten slotte blikken Manja Abraham en Toine Spapens terug op het overheidsbeleid inzake georganiseerde drugscriminaliteit in de afgelopen kwart eeuw. Zij concluderen dat de gehanteerde strategie meer gericht was op beheersing dan op bestrijding en dat de aanpak van het probleem heeft gefaald.
Als het gaat over de invloed van de georganiseerde criminaliteit valt ook vaak de term ‘ondermijning’. Weliswaar wordt dit concept veel bekritiseerd vanwege de gemakzuchtige wijze waarop het wordt gehanteerd om allerlei misstanden weg te zetten, maar het woord is wel ingeburgerd. Bijvoorbeeld het Jv-themanummer over criminaliteit in Noord-Brabant, eveneens verschenen in 2017, laat zien hoe vooral de productie van en handel in drugs hun stempel drukken op lokale gemeenschappen, waarbij ook bedreigingen aan het adres van wethouders en burgemeesters geen uitzondering meer zijn. Al met al is er meer dan genoeg aanleiding om een themanummer te wijden aan georganiseerde criminaliteit en ondermijning. Hierin aandacht voor liquidaties, maar ook voor de vraag of de rechtsstaat in gevaar is door de aanvallen op en de bedreiging van sleutelfiguren in het rechtsproces. Twee artikelen gaan in op daders en de wijze waarop mensen betrokken raken bij georganiseerde criminaliteit, en op de dynamiek tussen georganiseerde misdaadgroepen en kleinere, lokaal
opererende groepen. Voorts haken we in op het recente debat over witwassen en de Nederlandse belastingwetgeving. Ook kijken we naar de aanpak van ondermijning middels een artikel over de evaluatie van verschillende lokale en regionale projecten. Een historische terugblik leert daarnaast dat in Nederland het beheersen van de drugscriminaliteit altijd belangrijker is geweest dan bestrijding ervan.
Afsluitend
Een prima themanummer van Justitiële Verkenningen waarvan de eindredacteur Marit Scheepmaker wel eens in het zonnetje mag worden gezet, bij deze dus. Bijgesloten ´kennisparel´ is een must read voor iedereen die bij de aanpak van georganiseerde misdaad in Nederland is betrokken. Opnieuw een voorbeeld van toegankelijke kennis waarmee beleid en de operationele praktijk hun voordeel kunnen doen.
