Inleiding en context
Ik wens jullie allemaal een fijne werkdag toe op deze vrijdag 18 maart 2022. Vandaag een mooie ´kennisparel´ van Nederlandse bodem. Het betreft het eerste kerncijferrapport van de Nationale Drug Monitor (NDM) waarin recente ontwikkelingen in het middelengebruik, beleid en de drugs gerelateerde criminaliteit zijn samengevat. Dit rapport is gebaseerd op de nieuwe website die de Jaarberichten van de NDM, zoals gepubliceerd tussen 1999 en 2020, vervangt: https://www.nationaledrugmonitor.nl/ Die website wordt trouwens gedurende het jaar geactualiseerd met nieuwe bevindingen.
De NDM is in 1999 opgericht op initiatief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het NDM-jaarbericht als geheel wordt geproduceerd door het Programma Drug Monitoring van het Trimbos-instituut. Drugsbeleid kent echter niet alleen volksgezondheidsaspecten, maar ook aspecten van criminaliteit en overlast. Sinds 2002 ondersteunt ook het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum de NDM. In de NDM handelen drie hoofdstukken over onderwerpen die op het terrein van het ministerie van Justitie & Veiligheid liggen, namelijk een hoofdstuk over wetgeving en beleid op JenV-terrein, een hoofdstuk over illegale handel, productie en bezit van drugs en een hoofdstuk over criminaliteit en overlast door alcohol- en drugsgebruikers. De inhoud van het rapport ziet er als volgt uit: 1. Algemeen (vooraf, wetgeving en beleid, 2. Middelen (Cannabis, Cocaïne, Opiaten, Ecstasy, Amfetamine, NPS, GHB, Slaap- en kalmeringsmiddelen, Lachgas, Ketamine, ADHD-medicijnen, Alcohol, Tabak) 3. Criminaliteit (Illegale handel, bezit en productie, Criminaliteit en overlast). Een schitterende bron voor een ieder die zich met drugsbeleid, de aanpak van drugs en het voorkomen van drugsgebruik bezig houdt. Een echte aanrader.
Bron
Laar, M.W. van der et al. (red.) (maart 2022) Nationale Drug Monitor – kerncijfers en ontwikkelingen 2021. Den Haag / Utrecht: WODC / Trimbos Instituut, 52 pp.https://repository.wodc.nl/handle/20.500.12832/3165 en https://www.nationaledrugmonitor.nl/
Samenvatting
De politie heeft tijdens de coronacrisis meer kilo’s cannabis in beslag genomen en de Douane deed meer drugsvangsten van cocaïne, ecstasy/MDMA en amfetamine. Ook het aantal ontmantelde productielocaties voor onder andere synthetische drugs is onverminderd hoog. Daarentegen zijn in 2020 minder hennepkwekerijen ontmanteld en hebben de coronamaatregelen geleid tot een afname van dagvaardingen en gerechtelijke afdoeningen in Opiumwetzaken. Deze en andere trends en cijfers over het gebruik van en schade door alcohol, tabak en drugs en over drugs gerelateerde criminaliteit zijn te vinden in de zojuist verschenen Kerncijferrapportage 2021 Nationale Drug Monitor (NDM) van het Trimbos-instituut en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).
In vergelijking met 2019 is de totale instroom van Opiumwetzaken bij het OM in 2020 gedaald. De afname deed zich voor bij zowel soft- als harddrugszaken. Het relatieve aandeel van softdrugszaken in de instroom van Opiumwetdelicten bij het OM is opnieuw licht afgenomen. Daarmee is de categorie harddrugszaken voor het derde achtereenvolgende jaar de grootste. Bij de harddrugsdelicten gaat het meestal om bezit van een harddrug, bij de softdrugsdelicten gaat het meestal om cannabisteelt.
Het aantal opsporingsonderzoeken van het OM naar georganiseerde criminaliteit waarbij drugs het eerste aandachtsgebied is, is toegenomen tussen 2015 en 2020. In 2020 gaat het in totaal om 651 opsporingsonderzoeken: 121 naar grootschalige hennepteelt, 248 naar cocaïne of heroïne en 282 opsporingsonderzoeken naar synthetische drugs. Ook het aantal gemelde ontmantelde productielocaties en opslagplaatsen van synthetische drugs neemt in 2020 verder toe. En de toename van het aantal ontmantelde methamfetaminelabs waar crystal meth wordt geproduceerd, is opvallend: van 9 in 2019 tot 32 in 2020. Die sterke stijging is ook te zien bij de inbeslagnames van precursoren (gewone chemische stoffen waarmee je verboden drugs kunt maken) voor de productie van methamfetamine. Daar staat tegenover dat het aantal aangetroffen dumplocaties in 2020 opnieuw is afgenomen in vergelijking met voorgaande jaren. Er zijn indicaties dat afval vaker achterblijft op productielocaties, dat meer afval in de bodem en het oppervlaktewater verdwijnt en dat de hoeveelheid afval per dumping is toegenomen.
In 2020 heeft de politie 46.221 overlastincidenten door alcohol en drugs geregistreerd. Dat zijn 6.000 meer incidenten dan in 2019. Vooral de provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland, Utrecht en Limburg hadden daar mee te maken. De stijging komt mogelijk door de inwerkingtreding van de Wet Middelenonderzoek bij geweldplegers (per 1 juli 2017). Opsporingsinstanties hebben daardoor meer mogelijkheden gekregen om drugsgebruik bij geweldsincidenten te signaleren. Na een toename in 2018 en 2019 is het aantal geregistreerde verdachten van rijden onder invloed in 2020 terug op het niveau van 2018. Ook de stijgende trend van het aantal door de rechter afgedane zaken voor rijden onder invloed lijkt in 2020 doorbroken: in 2020 gaat het om ongeveer 8.700 zaken, tegenover bijna 11.000 zaken in 2019. Deze daling hangt mogelijk samen met de coronamaatregelen. De verdachten van rijden onder invloed werden, net als in voorgaande jaren, in bijna alle zaken schuldig bevonden.
In 2020 is in 6 procent van de urinecontroles in gevangenissen drugsgebruik geconstateerd. In 2019 ging het om ongeveer 8 procent. Het aantal afgenomen urinetests is in 2020 bijna een derde lager dan in 2019. Wijzigingen in de drugscontroles tijdens de coronapandemie zijn mogelijk van invloed geweest op het aantal afgenomen tests en het percentage positieve tests. Daarnaast zijn er signalen dat in toenemende mate lastig in urine te detecteren synthetische drugs worden gebruikt tijdens detentie.
Afsluitend
Een zogenaamde ´must read´ deze cijferbijbel op het terrein van middelengebruik en drugsbeleid. Monitors worden gemaakt om beleidsterreinen cijfermatig in kaart te brengen en zodoende meer ‘evidence based’ beleid te ontwikkelen en te evalueren. De monitor, oftewel een standaardsysteem van periodiek beschikbare (prestatie)gegevens, speelt in Nederland een steeds belangrijker rol ter ondersteuning en beoordeling van het beleid. In de laatste jaren is het belang van informatiesystemen om beleid te kunnen ondersteunen en evalueren sterk toegenomen. In de jaren negentig van de vorige eeuw zijn diverse regelingen in werking getreden die aansturen op resultaatgericht beleid dat regelmatig geëvalueerd dient te worden. Gecontroleerd moet worden of de doelen en afspraken die zijn gemaakt in het beleid uiteindelijk ook gerealiseerd zijn op de beoogde manier.
Het is een belangrijk signaleringsinstrument ter ondersteuning van het beleid. De verwachtingen omtrent de evaluatieve functie van monitors zijn vaak hooggespannen. Een monitor kenmerkt zich door:
- een periodieke en systematische informatieverzameling;
- actuele informatie;
- consistentie in het gebruik van de gebruikte indicatoren;
- beleidsrelevante informatie;
- het hebben van een ijkpunt.
Het blijkt niet eenvoudig om met behulp van dergelijke monitorinformatie aan te geven in hoeverre geobserveerde veranderingen zijn toe te schrijven aan beleid. Het is lastig om een direct causaal verband te leggen. Het is wel zo dat de monitors belangrijke informatie opleveren over trends en ontwikkelingen die als indicatie kunnen dienen om zicht te krijgen op de effecten van het ingezette beleid. Kortom: Nederland ligt aan de monitor, op heel veel verschillende beleidsterreinen.
Tot zover maar weer, blijf gezond, optimistisch en wees vooral aardig voor elkaar. Alleen zo gaan we echt solidair met elkaar om. Tot de volgende ´kennisparel´ die over een paar dagen in jullie mailbox valt.