Inleiding en context

Goede middag beste mensen, het is vandaag dinsdag 7 maart 2023. Ik ben wat later dan normaal omdat ik gisteravond tijdens een bijeenkomst georganiseerd door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid in Arnhem daar mijn telefoon met pasjes heb laten liggen. Dus vanochtend met de auto de file in richting Arnhem om de telefoon met pasjes te gaan halen. Maar goed, vandaag een prima ´kennisparel´ over de aanpak en het huidige beleid rond corruptie binnen de EU-lidstaten.

Corruptie treft alle EU-lidstaten en vormt een inbreuk op goed bestuur en goed beheer van overheidsgeld. Het kan ook het vertrouwen van burgers in democratische instellingen en processen ondermijnen. RAND Europe en Ernst & Young beoordelen in bijgesloten ´kennisparel´ de leemten in de wetgeving van de EU op het gebied van corruptiebestrijding en doen voorstellen voor mogelijke opties voor een gemoderniseerde EU-aanpak om corruptie te voorkomen en te bestrijden. Zeer relevant in het kader van de discussie in Nederland, waar de aanpak van corruptie nog steeds gezien kan worden als het ondergeschoven kindje bijvoorbeeld bij de aanpak van georganiseerde misdaad. Corruptie draagt ook bij tot een lager investeringsniveau, een belemmering voor de eerlijke werking van de interne markt en een terugdringing van de overheidsfinanciën. Hiermee komt de (economische) concurrentiepositie van EU-lidstaten in gevaar.

Bron

Gaglio, Ilia, Jacopo Guzzon, Katarina Bartz, Luca Marcolin, Rrap Kryeziu, Emma Disley, Jirka Taylor & Shann Hulme (January 2023). Strengthening the fight against corruption: Assessing the EU legislative and policy framework, final report for acceptance. Brussels: European Commission, Directorate-General Migration and Home Affairs, 193 pp. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/d7a6cfdb-8fcb-11ed-b508-01aa75ed71a1

Samenvatting

On 3 January 2023, the European Commission published the study “Strengthening the fight against corruption: assessing the EU legislative and policy framework”EN•••. The results of the study – a key deliverable of the EU’s Organised Crime Strategy 2021-2025 – will feed into the Commission’s legislative proposal on combating corruption by criminal law, as announced in the State of the Union Address 2022. The European Commission contracted this study to analyse the gaps in the EU legislative framework in the area of corruption prevention and repression, to provide recommendations for possible EU measures to address these gaps and to assess and compare their impacts.

The present study to strengthen the fight against corruption in the EU aims at providing recommendations for possible EU measures in the area of corruption prevention and repression and to assess and compare the impacts of the identified policy options. The core problems, drivers and issues of the EU anti-corruption acquis, the need for and added value of EU action and the relevant policy objectives were identified through detailed desk research and numerous consultation activities. Overall, the assessment pointed to legislative and operational barriers that hinder both the prevention and the fight against corruption in the EU. Main barriers include significant differences in terms of legislative and administrative arrangements in place at the national level to fight against corruption, as well as a lack of adequate data collection and monitoring of corruption data and trends that prevents sufficient prevention of corruption in the EU. These findings informed the design of the following policy measures that have been identified during this study:

• Policy option 1 – Baseline Scenario: no further action is taken;

• Policy option 2 – Minimum standards and supporting soft measures: legal proposal on minimum standards, e.g., through the introduction of common minimum rules and standards against corruption-related offences, which is flanked by supporting (soft) measures;

• Policy option 3 – Stronger alignment and supporting soft measures: legal proposal on additional minimum standards against corruption-related offences and enablers, flanked by stronger supporting measures.

This study identified policy option 3 as the preferred policy option, which constitutes stronger legislative alignment flanked by supporting soft measures. Specifically, the preferred policy option calls for the establishment of common minimum rules concerning the definition of corruption offences and related penalties, alongside common rules towards enhanced investigation and prosecution of corruption crimes across the Member States (e.g. boosting reporting, harmonising approaches to immunity and statutes of limitation, as well as to enablers of corruption). Also, the preferred policy option foresees measures aimed at ensuring adequate prevention of corruption, including comprehensive collection of corruption data, as well as the establishment of dedicated anti-corruption authorities both at the EU and national level. The assessment of the impacts expected from these options showed that the policy option 3 is highly effective in tackling the identified policy objectives, albeit slightly less cost-effective than policy option 2, considering some of the foreseen non-legislative measures would entail an increased financial burden. The preferred option is also expected to have a positive impact to the highest degree on security, economy and society, while impacts on fundamental rights has been assessed as moderate.

The preferred policy option, according to the study, is stronger legislative alignment between EU Member States in the fight against corruption, flanked by supporting soft measures. Specifically, the study calls for the establishment of common minimum rules concerning the definition of corruption offences and related penalties, alongside common rules towards enhanced investigation and prosecution of corruption crimes across the Member States such as harmonising approaches to immunity and statutes of limitation. Furthermore, it foresees measures aimed at ensuring adequate prevention of corruption, including comprehensive collection of corruption data, as well as the establishment of dedicated anti-corruption authorities both at the EU and national level.

According to the authors, given the complexity and extent of corruption crimes, alongside their more and more prominent cross-border nature, an EU intervention could create added value by contributing to ensuring a level playing field between Member States, hence contributing towards greater harmonisation of national approaches in fighting against corruption.

Afsluitend

Op basis van bijgesloten ´kennisparel´ blijkt dat er zich twee hoofdproblemen voordoen bij de aanpak van corruptie in de EU-lidstaten. Ten eerste is de opsporing van corruptie in de EU onderhevig aan wettelijke en operationele belemmeringen. Dit probleem wordt veroorzaakt door onvoldoende strafbaarstelling van corruptie en aanverwante misdaden in de EU. Aan omkoping gerelateerde gevallen blijkt dat de strafbaarstelling van verduistering, illegale verrijking, beïnvloeding, misbruik van functies, belemmering van de rechtsgang en illegale partijfinanciering in alle lidstaten ontoereikend is. Bovendien beschikken de nationale wetshandhavings- en gerechtelijke autoriteiten niet altijd over voldoende capaciteit om corruptie op te sporen en te vervolgen.

Ten tweede is de preventie van corruptie in de EU beperkt. Dit probleem wordt veroorzaakt door een ontoereikende aanpak om corruptie op lidstaatniveau te voorkomen. Met name hebben niet alle lidstaten regels inzake ongepast lobbyen, belangenverstrengeling en draaideurconstructies. Sommige lidstaten hebben geen alomvattende anti corruptieplannen en specifieke anti corruptieautoriteiten. Zo ontbreken bijvoorbeeld  verificatiesystemen voor vermogensaangifte of worden deze te beperkt gebruikt. Tevens blijkt dat sommige lidstaten specifieke diensten missen op het gebied van ethiek en integriteit. Bovendien lijden preventieprogramma’s onder een gebrek aan gegevens over en beschikbare kennis rond de omvang van corruptie in de EU. Dat is allemaal niet fraai. Bijgesloten ´kennisparel´ biedt een schat aan waardevolle kennis en aanbevelingen om deze onwenselijke situatie te verbeteren, ook in Nederland.