Inleiding en context
Goede morgen allemaal op deze donderdag 4 januari 2024. Ik begin weer met een toepasselijk liedje bij het onderwerp van de bijgesloten ´kennisparel´ van vandaag: https://www.youtube.com/watch?v=aY4pZlP6YtE Die gaat dus over voetbalvandalisme en in het bijzonder welke veranderingen er in geweld plaats vinden binnen het voetbalstadion wanneer daar wel of geen alcohol wordt verkocht.
Geweld tijdens sportevenementen, vooral in de context van voetbal, heeft wereldwijde aandacht getrokken vanwege zijn potentiële sociale, culturele, economische en veiligheidsimplicaties. Het fenomeen van voetbalgeweld wordt vaak gekarakteriseerd door confrontaties, vandalisme, geweld en antisociaal gedrag. Bij het voorkomen hiervan is het van belang om de factoren die dergelijke incidenten beïnvloeden in kaart te brengen en om strategieën toe te passen om deze factoren te beïnvloeden. In bijgesloten ´kennisparel´ wordt gekeken naar een specifiek aspect van het voetbalvandalismefenomeen, namelijk de invloed van de verkoop van alcohol op antisociaal en gewelddadig gedrag in voetbalstadions.
De veroorzakende rol van alcohol bij het ontstaan en escaleren van agressief gedrag is goed gedocumenteerd binnen verschillende contexten. ´Koning alcohol´ veroorzaakt nog steeds een fors percentage van de (gewelds)criminaliteit, aangehouden verdachten en ´klanten´ binnen het justitiële systeem. Kortom, alcoholmisbruik is een fors probleem voor de drinkers zelf en ook voor degenen die werkzaam zijn op het beleidsterrein van criminaliteit en rechtshandhaving. Het is ook een kostbaar probleem voor de maatschappij en voor justitie in het bijzonder. Naar schatting is 3,8% van alle wereldwijde sterfgevallen en 4-6% van de wereldwijd verloren actieve en productieve levensjaren toe te schrijven aan alcoholmisbruik.
Hoewel de relatie complex is, is er een verband tussen alcoholgebruik en crimineel (agressief) gedrag. Hierbij is sprake van een wisselwerking tussen de hoeveelheid geconsumeerde alcohol, het patroon van drinken en individuele en contextuele factoren. Onderzoek heeft aangetoond dat riskant drinken ruim twee keer zo hoog is onder mensen die met het strafrechtelijk systeem in aanraking komen in vergelijking met de algemene bevolking. De afhankelijkheid van alcohol onder justitiabelen ligt zelfs tien keer hoger dan onder de algemene bevolking. Er is dus sprake van een flink probleem voor justitie in de brede zin van het woord. Over de relatie alcohol en geweld verstuurde ik deze ´kennisparels´, 524;428;331; en 149, te downloaden vanaf: https://prohic.nl/de-parels-van-jaap-de-waard/
Over de invloed daarvan binnen voetbalstadions is minder bekend. Door een meer robuust inzicht te krijgen in deze relatie kan een bijdrage worden geleverd aan op bewijs gebaseerde beleidsvorming bij het terugdringen van voetvalgeweld. De auteurs van bijgesloten ´kennisparel´ geven eerst een literatuuroverzicht over de relatie tussen de verkoop van alcohol in stadions en geweld. Vervolgens komen zij op basis van empirische resultaten van onderzoek in Brazilië tot de conclusie dat de verkoop van alcoholische dranken positief geassocieerd is met een hogere kans op ernstigere gevallen van antisociaal en gewelddadig gedrag tijdens voetbalwedstrijden. En daar was tot op heden slechts weinig over bekend.
Bron
da Silva Dantas, Marke Geisy, Luciano Menezes Bezerra Sampaio & Thadeu Gasparetto (January 2024). Antisocial behavior in football matches: Do changes in alcohol sales policy increase violent acts? International Journal of Drug Policy, vol. 123, January, pp. 1-7.
Samenvatting
Background: The violent behavior of football fans is constantly associated with their drinking habits. Aiming to reduce its impact, policy makers often ban the sales and consumption of alcohol beverages during matches. Nonetheless, there are few papers that empirically analyzed such relationship, and our paper aims to shed light on this question. Methods: Out dataset comprises 4,560 matches from the first and second tiers of the Brazilian League, where 245 exhibited at least one antisocial behavior from fans. Ordered logistic regressions are used as method. Results: Our empirical findings evidence that the sales of alcoholic drinks do increase the likelihood of severe antisocial behavior. We also observed a higher likelihood of violent cases when the home club loses its match as well as during crowded matches. Conclusions: We conclude that the change in the alcohol police in Brazil did show a significant association with the likelihood of antisocial behavior among football fans. However, since the magnitude of such effect is small, further research is needed to examine the potential benefits of this policy change.
Afsluitend
De schaduwzijde van de voetbalsport is het aloude gebruik van voetbalvandalisme. Een klein beetje historie om het collectieve geheugen op te frissen. Eind jaren zeventig van de vorige eeuw begonnen de rellen tussen supportersgroepen voor, tijdens en na voetbalwedstrijden in ernst en omvang toe te nemen. Er ontstonden groepen van voornamelijk jeugdige gewelddadige supporters die zich gingen noemen naar het vak of de Side van het stadion van hun club. In de jaren tachtig namen de onregelmatigheden in aantal toe, niet alleen in de vorm van vechtpartijen tijdens wedstrijden, maar ook in de sfeer van vernielingen aan het openbaar vervoer, ernstige ordeverstoringen op het traject naar de stadions en gewelddadigheden daarbinnen.
De climax van voetbalvandalisme vond plaats in België, waar in mei 1985 voor en tijdens de Europacupfinale tussen Liverpool en Juventus in het Brusselse Heizelstadion 38 toeschouwers werden gedood en 150 gewond raakten. In hetzelfde jaar nog werd in Nederland het Landelijk Overleg Voetbalvandalisme (LOV) geïnstalleerd, waarin onder invloed van het beleidsplan ‘Samenleving en criminaliteit’ een geïntegreerde aanpak werd voorgestaan. In het LOV waren vertegenwoordigd, de KNVB, de VNG, de ministeries van Binnenlandse Zaken, WVC, Justitie en Verkeer en Waterstaat, evenals de politie en het openbaar ministerie. Tevens werd bij de gemeentepolitie Utrecht het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV) ondergebracht waar vanaf het voetbalseizoen 1986/1987 politie- en justitierelevante gegevens over voetbalvandalisme en voetbalvandalen worden geregistreerd (ik was toen nog heerlijk jong en was bij de opening aanwezig, JdW).
Ondanks de jarenlange aanpak van voetbalvandalisme in Nederland blijkt dat het probleem zeker niet is opgelost. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de in 2021 verschenen Evaluatie Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast: https://repository.wodc.nl/handle/20.500.12832/3048 Trouwens, in het seizoen 2022/’23 lag het aantal wanordelijkheden en incidenten in het betaald voetbal onder dat van het seizoen ervoor. De geïnteresseerde lezers verwijs ik voor de getalsmatige onderbouwing hiervan naar: https://www.knvb.nl/downloads/bestand/28178/knvbveiligheidsmonitorseizoen20222023 Ik ga trouwens zelf liever naar een basketbalwedstrijd dan naar een voetbalwedstrijd. Smaken verschillen.
