Inleiding

Goede morgen beste mensen, het is vandaag maandag 17 juni 2024. Ik begin deze week met een klassiek liedje: https://www.youtube.com/watch?v=BonWfTW7jKc Lekker. Maar nu naar de bijgesloten ´kennisparel´ van vandaag. die betreft een recent verschenen onderzoek naar de oorzaken van het aantal meldingen van (vermoedelijk) slachtofferschap van mensenhandel. Het geschatte aantal slachtoffers van mensenhandel blijft met bijna 5.000 slachtoffers per jaar onverminderd hoog. In de afgelopen tien jaar zag het Coördinatiecentrum tegen mensenhandel (CoMensha) het aantal meldingen van (vermoedelijk) slachtofferschap van mensenhandel echter dalen. Die daling betekent dat het zicht op slachtoffers en daarmee de kans op hulp en zorg verslechtert. Om die reden hebben CoMensha en de politie opdracht gegeven om onderzoek uit te voeren naar de factoren die van invloed zijn (geweest) op het teruglopende aantal meldingen bij CoMensha. De resultaten van dat onderzoek zijn in bijgesloten ´kennisparel´ terug te vinden.

Van mensenhandel wordt gesproken wanneer mensen worden uitgebuit of onder dwang bepaalde dingen moeten doen waarvoor ze niet kiezen en waar andere mensen van profiteren. Het gaat bijvoorbeeld om: onder minimumloon laten werken via gedwongen arbeid, gedwongen criminaliteit of dwingen tot prostitutie. De uitbuiting kan samengaan met dwang, geweld, chantage en misleiding. In Nederland is mensenhandel één van de beleidsprioriteiten binnen justitie en politie. 

De onderzoekers constateren dat een veelheid aan factoren van invloed zijn (geweest) op de daling. Bijvoorbeeld de versnippering van het werkveld mensenhandel; onduidelijkheid over de rol van en het melden aan CoMensha; minder vervolging van verdachten; minder aandacht en daadkracht voor de aanpak van mensenhandel en de veranderde werkwijze (online en mobiel) van daders en slachtoffers. De onderzoekers hebben ook verdiepend onderzoek gedaan in drie gemeenten. Daaruit bleek onder andere dat de aanpak van mensenhandel sterk afhankelijk is van de beschikbaarheid van middelen, mensen en expertise. Ook bleek dat een duidelijke meldroute essentieel is om signalen van mensenhandel te laten landen bij aandachtfunctionarissen, zorgcoördinatoren en ketenregisseurs. De gemeenten uitten de wens om regionaal op trekken in de aanpak van mensenhandel.

Bron

Nillessen, Marjolein, Christa Dinnissen & Henk Ferwerda (juni 2024). Mensenhandel: het verhaal achter de cijfers, een onderzoek naar de invloed van externe factoren op de signalering van (vermoedelijke) slachtoffers van mensenhandel en ervaringen met de gemeentelijke aanpak van mensenhandel. Arnhem: Bureau Beke, 171 pp. https://bureaubeke.nl/wp-content/uploads/2024/05/Download_Bekereeks_Mensenhandel_het_verhaal_achter_de_cijfers.pdf

Samenvatting

De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen (NRM) schat dat in Nederland jaarlijks tussen de 5.000 en 7.500 mensen slachtoffer worden van mensenhandel. Mensenhandel is deels een onzichtbaar en moeilijk in beeld te brengen fenomeen, hoogstwaarschijnlijk vanwege het karakter en de machtsverhoudingen tussen dader en slachtoffer. Het coördinatiecentrum tegen mensenhandel (CoMensha):  https://www.comensha.nl/ heeft de taak om de feiten over de aard en omvang van (vermoedelijke) slachtoffers van mensenhandel in Nederland in beeld te brengen. Naast dat zij zelf actief meldingen ophalen, krijgt CoMensha in ieder geval meldingen van (vermoedelijk) slachtofferschap binnen van de politie, de Koninklijke Marechaussee (KMar) en Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). In de laatste tien jaar ziet CoMensha echter het aantal meldingen van (vermoedelijk) slachtofferschap dalen.

Momenteel voert de NRM onderzoek uit naar de interne factoren binnen de politie en de KMar die de daling in het aantal meldingen aan CoMensha hebben kunnen beïnvloeden. Aanvullend voerde Bureau Beke, in opdracht van CoMensha en de Nationale Politie, twee deelonderzoeken uit:

• In deelonderzoek 1 onderzoeken we de externe factoren die van invloed zijn (geweest) op de daling van het aantal geregistreerde meldingen bij CoMensha. Het onderzoek bestaat uit een deskresearch naar wetenschappelijke en open literatuur en interviews met experts en stakeholders op het gebied van (de aanpak van) mensenhandel in Nederland.
• In deelonderzoek 2 bekijken we als verdieping of en hoe signalen van vermoedelijk slachtofferschap verloren gaan binnen de huidige controlesystemen van gemeenten, politie en relevante branches. Het onderzoek bestaat uit een deskresearch, bijwonen van bewustwordingsbijeenkomsten mensenhandel en het meedraaien van diensten bij de gemeente en politie. Daarnaast zoomen we in op de gemeentelijke aanpak tijdens drie casestudies.

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek doen de onderzoekers een aantal aanbevelingen. De eerste aanbeveling is gericht op het opschalen van de aanpak van mensenhandel van het lokale naar het regionale niveau. De tweede aanbeveling richt zich specifiek op CoMensha: maak duidelijk wat de organisatie voor wie kan betekenen, stroomlijn meldprocessen en geef hier bekendheid aan. De derde aanbeveling heeft betrekking op gerichte inzet van recherchecapaciteit, handhaving op de arbeidsmarkt en afspraken tussen gemeenten en politie over prostitutiecontroles.

Afsluitend

Tja het blijft allemaal wat diffuus waar het de aanpak van mensenhandel betreft, niet alleen in Nederland maar ook daarbuiten. Er is sinds 25 jaar sprake van een heuse ´mensenhandelindustrie´. Het aantal betrokken organisaties, beleidsmensen, praktijkmensen en onderzoekers blijkt een groeimarkt bij uitstek te zijn. Echter, het blijkt telkens weer opnieuw bijzonder lastig te zijn om de trends in de omvang en ernst van het fenomeen te bepalen. Toch zijn er goede pogingen beschikbaar, lees deze onlangs verschenen ´kennisparel´ er nog maar eens op na: https://prohic.nl/2024/02/27/672-27-februari-2024-making-statistics-on-human-trafficking-work/ Daarin wordt het belang onderstreept om op basis van verschillende bronnen een omvangschatting te maken van mensenhandel om zo het voorgenomen beleid vorm te geven en uit te voeren. Voor de geïnteresseerde lezers, zie deze veertien eerder verzonden ´kennisparels´ naar aspecten van slachtofferschap van mensenhandel: 708;672;633;621;597;532;425;325;303;219;181;167;155; en 41, allemaal gratis te downloaden vanaf: https://prohic.nl/de-parels-van-jaap-de-waard/