Inleiding
Beste mensen, het is vandaag donderdag 4 juli 2024. Ik begin met een toepasselijk liedje bij de ´kennisparel´ van vandaag: https://www.youtube.com/watch?v=sgpa7wEAz7I “All systems go to kill the poor tonight.” Vandaag als ´kennisparel´ de op 25 juni aan de Tweede Kamer aangeboden Trendanalyse Nationale Veiligheid 2024. In de analyse benoemt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) twee belangrijke opgaven. Ten eerste is de situatie slechter geworden voor veel van de dreigingen die onze samenleving kunnen ontwrichten. Ten tweede moeten we als Koninkrijk een antwoord vinden op een aantal structurele veranderingen in de wereld om ons heen. Dit betekent dat we moeilijke strategische keuzes moeten maken en dat een weerbare samenleving steeds belangrijker wordt.
In de Trendanalyse brengt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid, op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de belangrijkste ontwikkelingen van de dreigingen over de afgelopen twee jaar in kaart. Deze analyse dient als onderbouwing voor het actualiseren van de implementatie van Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. De Trendanalyse bouwt voort op de Rijksbrede Risicoanalyse Nationale Veiligheid uit 2022, deze vormde de basis van de Veiligheidsstrategie.
Tegelijkertijd is ook de Verdieping op de Trendanalyse Nationale Veiligheid 2024 uitgebracht. Deze Verdieping op de Trendanalyse bevat voor elk van de tien dreigingsthema’s uit de RbRa een overzicht van ontwikkelingen (onderdeel A). Dit wordt aangevuld met een overzicht van ontwikkelingen op acht verschillende technologiegebieden met mogelijke implicaties voor de nationale veiligheid (onderdeel B). Dit rapport bevat ook een nadere toelichting van de gehanteerde methode (onderdeel C) en een korte introductie tot het ANV (onderdeel D). Het rapport is vanaf hier te downloaden: Verdieping op de Trendanalyse Nationale Veiligheid 2024 | Rapport | Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (nctv.nl)
Bron
Analistennetwerk Nationale Veiligheid (juni 2024). Trendanalyse Nationale veiligheid 2024: Hoofdrapport Stapeling van dreigingen in tijden van onzekerheid. Den Haag: Analistennetwerk Nationale Veiligheid, 46 pp.
Samenvatting
Het ANV is een kennisnetwerk dat sinds 2011 analyses maakt van risico’s en bedreigingen voor de Nationale Veiligheid. Ook onderzoekt het ANV welke ontwikkelingen op lange termijn hierop van invloed zijn. De resultaten van dit onderzoek publiceert het ANV in risico- en trendanalyses. Het ANV bestaat uit het RIVM, TNO, Instituut Clingendael, het WODC, SEO, de AIVD en de MIVD. Het ANV werkt in opdracht van de NCTV.
Voor veel dreigingen is de situatie in de afgelopen twee jaar slechter geworden. Dit is een belangrijke opgave voor de nationale veiligheid. Deze verslechtering geldt bijvoorbeeld voor verschillende aan klimaatverandering verbonden natuurrampen, zoals natuurbranden en extreem weer. Ook voor onder andere georganiseerde criminaliteit, extremisme en geopolitieke en hybride dreigingen is de situatie verslechterd. Alleen voor infectieziekten, aardbevingen en zware ongevallen is er relatief weinig veranderd.
De verslechtering van het dreigingsbeeld is tekenend voor de tijd waarin we leven. Wereldwijd zijn bestaande systemen aan het veranderen. Bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, internationale samenwerking, technologische ontwikkelingen en economische mogelijkheden. Deze veranderingen zijn niet per se nieuw, maar worden wel steeds sterker. De gevolgen hiervan worden dan ook steeds duidelijker. Het is belangrijk om op tijd te anticiperen op de onzekerheid die hierbij hoort. Daarom moeten we voldoende aandacht hebben voor het aanpassingsvermogen en de weerbaarheid van de samenleving. Bijvoorbeeld door het bevorderen van de zelfredzaamheid van mensen. Ook is de samenwerking tussen publieke en private organisaties en tussen burger en overheid erg belangrijk.
Afsluitend
Bijgesloten ´kennisparel´ laat een stapeling van met elkaar verbonden uitdagingen voor de nationale veiligheid zien. Enerzijds in de vorm van ontwikkelingen met negatieve effecten op het dreigingsbeeld van het merendeel van de in de RbRa opgenomen dreigingen en anderzijds in de vorm van de transities waar het Koninkrijk zich in bevindt. Daarom is er een groeiende noodzaak tot het maken van moeilijke strategische keuzes. Keuzes die moeten worden gemaakt in een periode van onzekerheid, waarbij het belang van het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid in generieke zin niet uit het oog moet worden verloren.
Het blijft bovendien van belang om zowel concrete dreigingen als meer structurele opgaven integraal te beschouwen en te adresseren. Samenwerking tussen publieke en private organisaties alsmede tussen overheid en burger is hierbij van cruciaal belang. Bovenstaande betekent dat er een balans moet worden gevonden tussen lange termijn visie en aanpassingsvermogen, waarbij een strategie inzichtelijk moet maken waar keuzes kunnen worden gemaakt, wat de gevolgen hiervan zijn, en een oog moet houden voor zowel een whole of government als een whole of society perspectief.
Samenvattend bevinden we ons in een fundamenteel onzeker tijdsgewricht waarin de dreiging voor de nationale veiligheid toeneemt, er steeds vaker sprake zal zijn van een gelijktijdige stapeling van dreigingen met de bijkomende druk op de capaciteit om hier mee om te gaan en we bovendien verrast kunnen worden door strategische schokken. Een periode als deze vraagt naast een mate van flexibiliteit, samenwerking en weerbaarheid ook om visie en het durven maken van moeilijke keuzes. Keuzes waarbij soms ook zal moeten worden erkend dat sommige zaken niet kunnen worden gedaan. Deze keuzes kunnen echter alleen gemaakt worden op basis van een zo accuraat mogelijk beeld van (opkomende) ontwikkelingen, onzekerheden en samenhang hiertussen. Hier zit ook een schijnbare tegenstrijdigheid: investeer in het vormgeven van lange termijn visie en anticipatievermogen, maar erken tegelijkertijd dat het niet mogelijk is om op alles te kunnen anticiperen.